Multa paucis
μύθοι, παραβολές και αλληγορίες
| φιλοσοφικά ανέκδοτα και ιστορίες | σκέψεις και γνώμες | προπόσεις
|
μονόστιχα, δίστιχα και τετράστιχα |
λατινισμοί | ευχές
και κατάρες, προσευχές και διαλογισμοί | επιγραφές, επιτάφια, τελευταία φράση
και παράξενες διαθήκες | χρησιμούλες
| αστεία, χωρατά, πλάκες, φάρσες και στοιχήματα
| φράσεις, περίεργα της ετυμολογίας
|
ενδιαφέροντα στοιχεία |
κομπλιμέντα | επιστολές
και ομιλίες
Σκέψη - συγκεκριμένο διανόημα ή διαδικασία κατά την οποία επεξεργαζόμαστε στο μυαλό μας ορισμένα δεδομένα, για να καταλήξουμε σε κάποιο αποτέλεσμα
Γνώμη - αυτό που πιστεύει, που νομίζει κανείς για συγκεκριμένο ζήτημα.
Ο πιο σπουδαίος σκοπός του πολιτισμού είναι να μαθαίνει τον άνθρωπο να
σκέφτεται.
Τ. Έντισον*
Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να διασκεδάζουν
λιγάκι ακούγοντας ένα φιλόσοφο σαν ακούνε ένα
βιολιτζή ή γελωτοποιό. Αλλά να πράξουν σύμφωνα μ'
αυτά που λέει ένας συνετός άνθρωπος, ποτέ! Πάντα,
όταν έρχεται η στιγμή να διαλέξουν μεταξύ
συνετού και τρελού, οι άνθρωποι χωρίς δισταγμούς
ακολουθούσαν τον τρελό, γιατί εκείνος
απευθύνεται στη ουσία του ανθρώπου: στα πάθη και
τα ένστικτά του, ενώ οι φιλόσοφοι απευθύνονται σε
κάτι άπιαστο και δευτερεύων: στη φρόνησή του.
Α. Χάξλεϋ*
Χωρίς να βγεις από το σπίτι σου μπορείς τον
κόσμο να γνωρίσεις. Χωρίς να δεις απ’ το παράθυρο
μπορείς να ξέρεις τ’ ουρανού το μυστικό. Όσο
μακρύτερα πηγαίνεις, τόσο λιγότερα γνωρίζεις.
Ο συνετός μαθαίνει χωρίς να ταξιδεύει,
αναγνωρίζει δίχως να κοιτά , εργάζεται χωρίς να
παρεμβαίνει.
Λάο Τσε, 6ος αιώνας Π.Χ.
Δεν είναι ανάγκη να βγεις από το σπίτι. Μείνε
στο τραπέζι σου και αφουγκράσου. Ή μην
αφουγκράζεσαι, περίμενε μόνο. Ή μην περιμένεις,
κάθισε εντελώς ήσυχος και μόνος. Ο κόσμος θα σου
προσφερθεί για αποκάλυψη, δεν μπορεί να κάνει
αλλιώς, εκστατικός θα κουλουριαστεί μπροστά σου.
Φ. Κάφκα, 19ος αιώνας
–Νομίζω πως τώρα πια είναι
σωστό να δώσουμε πίσω ο ένας στον άλλον τα
γράμματα που ανταλλάξαμε, είπε εκείνος.
–Σωστά, μα, δεν θα ‘πρεπε να δώσουμε πίσω κι
όλα τα φιλιά που ανταλλάξαμε;
Έτσι έκαναν, και τότε η αγάπη τους
ξαναφούντωσε.
Δυο ερωτευμένοι
Μια μέρα είπαν στον Μπαχαντίν
Νάκσμπαντ:
– Μας διηγείσαι ιστορίες, αλλά δε μας λες
πώς να τις ερμηνεύουμε.
– Τι θα έλεγες, απάντησε ο αφηγητής, αν ένας
άνθρωπος που σου πούλησε φρούτα τα έτρωγε
μπροστά στα μάτια σου, αφήνοντας για σένα
μόνο τις φλούδες;
Θλιβερή είναι η μοίρα όλων των τεχνών μέσα σ' εκείνο το στενό αδιέξοδο που μας σέρνει το τρένο της Ιστορίας.
Τι περιμένει την ποίηση; Θ' αναγκαστεί να καταφεύγει σε διάφορα πρόστυχα κόλπα, για να διατηρήσει το ενδιαφέρον για τον εαυτό της.
Οι ποιητές, για ν' αρέσουν στον κόσμο θα διαδίδουν φήμες για τον εαυτό τους ότι είναι νεκρόφιλοι ή θα κάνουν επίδειξη των ειδικών ικανοτήτων τους, π. χ.: θα απαγγείλουν τους στίχους τους με τον κώλο τους ή γυμνοί.
Γιατί τα "κατορθώματα" του πολιτισμού οπωσδήποτε τραβούν από πίσω τους μια αποπνικτική ατμόσφαιρα έλλειψης πνευματικότητας;
Γιατί στην επιφάνεια βγαίνει ο χυδαίος όχλος και αναγκάζει όλους να ζουν με τους δικούς του άτιμους και αισχρούς νόμους;
Μήπως φταίει αυτό το περίφημο σύστημα που όλοι ονομάζουν "δημοκρατία";
Β. Πελέβιν, παράφραση*
Μερικά "έργα" της ζωγραφικής, μουσικής και της λογοτεχνίας
πολύ αρέσουν στους σύγχρονους, συγκεκριμένα και ακριβώς για αυτό το λόγο που είναι σαν παραλήρημα ενός αρρωστημένου μυαλού. Είναι κάτι σαν γρίφος,
η λύση του οποίου αποτελεί μια ευχάριστη ασχολία και ταυτόχρονα θεωρείται σαν γνώρισμα του εκλεπτυσμένου μυαλού.
Δυστυχώς μερικοί αδέξιοι καλλιτέχνες, αλλά επιτήδειοι απατεώνες κατανόησαν και εκμεταλλεύτηκαν αυτήν την ανθρώπινη αδυναμία να φαίνονται εξυπνότεροι απ' αυτό που είναι στην πραγματικότητα, δηλαδή "θαυμάζουν" εκείνο που ούτε κατάλαβαν τις καλλιτεχνικές αξίες του, ούτε το ανθρώπινο νόημά του και ούτε τους άρεσε αληθινά.
Κάποιοι απ' αυτούς τους καλλιτέχνες αξιώθηκαν και με τα πιο μεγάλα βραβεία της ανθρώπινης Υποκρισίας
Ιδού το Μεγαλείο της Υποκρισίας!
Μια επιτροπή Υποκριτών ματσωμένων με εκατομμύρια ματσώνουν με χρήμα (που είναι ο πιο θανάσιμος εχθρός της αληθινής Τέχνης) τους άλλους Υποκριτές που εργάσθηκαν όχι για να δημιουργήσουν κάτι που θα θαυμάζουν εκατομμύρια ανθρώπων, κάτι που θα προκαλούσε αισθήματα και σκέψεις, αλλά δούλεψαν για ένα σχετικά μικρό, όμως "εκλεκτό κοινό".
Λ. Τολστόι, παράφραση*
Το σούρουπο…Δυο άνθρωποι κοιτάνε κάτω.
Ο ένας βλέπει νερόλακκο, ο άλλος τον έναστρο ουρανό…
Α. Ντοβζένκο*
Η διαφήμιση κατάφερε να ανατρέψει το απόφθεγμα: "Ας πεθάνει το κακό βιβλίο στα ράφια των βιβλιοπωλείων". Στους καιρούς μας
το καλό βιβλίο αργοπεθαίνει στα ράφια, αν βεβαίως καταφέρνει να φτάσει εκεί. Συνήθως, σαν έκτρωμα κατακρεουργείται στην μήτρα του ταλαιπωρημένου συγγραφέα από τον άπληστο μαιευτήρα-εκδότη που δεν έχει τη σιγουριά ότι θα βγάλει αρκετά λεφτά απ' αυτό το γέννημα.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Τι ξεχωρίζει τους λαούς; Ο ένας λέει "Για σου", ο άλλος "Σαλάμ αλέϊκουμ". Ο ένας πίνει βότκα, ο άλλος ουίσκι. Ο ένας πάει στην συναγωγή, ο άλλος στο τζαμί. Κι αυτές οι διαφορές τους κάνουν να περιφρονούν ο ένας τον άλλον, να μαλώνουν, να πολεμούν και να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον; Τότε, τι τους ενώνει; Μόνο ένα πράγμα: η ανοησία.
Ν. Βέκσιν, παράφραση*
Κάθομαι μπροστά στην οθόνη
της τηλεόρασης και ταραγμένος παρακολουθώ την παρδαλή, πολύχρωμη κενότητα της ζωής μας και η οθόνη με κοιτά σαν θανατηφόρα κάννη που εκτοξεύει τις ανθρώπινες συμφορές και τα ελαττώματά μας.
Στέκομαι και με θαυμασμό κοιτάζω την νυχτερινή, ασπρόμαυρη οθόνη της Φύσης και αισθάνομαι πως η ψυχή μου γεμίζει γαλήνη και μεγαλοπρέπεια και ο έναστρος ουρανός με κοιτάει με τα μάτια του Δημιουργού και νιώθω την απέραντη αγάπη και καλοσύνη Του.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Σε τούτη την κοινωνία ένας άνδρας
πρέπει να κάνει ευτυχισμένη μόνο μια γυναίκα. Μέσα στην
επιθυμία του να κάνει ευτυχισμένες και
άλλες γυναίκες μπαίνουν αναγκαστικά το ψέμα, η υποκρισία… και
ποτέ δεν τα καταφέρνει μακροχρόνια.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Τι κρίμα…! Η σκέψη, που μόλις τώρα ξέφυγε απ' το μυαλό μου, ήταν τόσο ενδιαφέρουσα, τόσο σπουδαία! Όμως, πιο ήταν το θέμα; Αλίμονο, δεν θυμάμαι! Θυμάμαι μόνο, ότι ήταν μια μεγαλοφυής σκέψη. Η μοναδική μου ελπίδα είναι, πως θα μ' επισκεφθεί άλλη μια φορά, και τότε δεν θα την αφήσω να μου ξεφύγει!
Πολύ καιρό θα στριφογυρίζει μέσα στο μυαλό μου, θα την απολαμβάνω συχνά, μετά θα την γράψω κι εκείνη θα γεννά πολλές άλλες σκέψεις και θα βγει ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Όχι! καλύτερα να την κάνω ένα μικρό και δυνατό διήγημα. Τελικά, νομίζω θα γίνει ένα λαμπερό… ρητό.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Η ποίηση παγιδεύτηκε μες στους καυτούς μεταλλικούς στίχους του λινοτύπη, και σήμερα, στα κρύα στοιχεία των μηχανών ΙΒΜ. Δεν βγαίνει τραγούδι από τους δακτυλογράφους, δεν βγαίνει τραγούδι μέσα από την τσιμεντένια αρχιτεκτονική, την τσιμεντένια μουσική μας.
Κι όμως όλα αυτά γίνονται δεκτά με χειροκροτήματα από τους καθηγητές της ποίησης και τους κριτικούς της ποίησης, κανείς εκ των οποίον δεν θα διαπράξει ποτέ το προπατορικό αμάρτημα να πει ότι
η ποίηση της πλειοψηφίας των ποιητών δεν είναι παρά πρόζα που τυπογραφικά εμφανίζεται ως ποίηση - έτσι όπως και οι φίλοι του ποιητή δεν θα του το πουν ποτέ, έτσι όπως δεν θα του το πουν ποτέ και οι εκδότες του - είναι η πιο βλακώδης συνωμοσία στην ιστορία των γραμμάτων.
Λ. Φερλινγκέτι (από τη συλλογή του Β. Σιώπη)
Και χωρίς την ποίηση ο άνδρας θα πάει στον πόλεμο η κοπέλα θα παντρευτεί, η γυναίκα θα γίνει μητέρα, οι άνθρωποι, θα θάψουν τους συγγενείς τους και θα πεθαίνουν οι ίδιοι, όμως συγκινημένοι από τους στίχους όλοι αυτοί θα ορμούν προς τύχη τους με αβάσιμες ελπίδες πως οι στρατιώτες θ' αποκτήσουν τη δόξα, οι νύφες θα γίνουν Πηνελόπες, οι μητέρες θα γεννάνε ήρωες, ακόμα και οι πεθαμένοι φεύγουν με την ελπίδα πως θα μείνουν στη μνήμη των ανθρώπων που άφησαν…Ακόμα και όταν οι ποιητές επικρίνουν την ζωή, περιγράφοντας την ολοφάνερη ανοησία της, ακόμα και τότε ο αναγνώστης νιώθει ενθουσιασμό.
Τ. Ουάϊλντερ*
Δεν έχω καμήλα για να κουβαλάει της αποσκευές μου, αλλά δεν έχω και αποσκευές, δεν έχω σκλάβο να εκτελέσει τις διαταγές μου, αλλά και εγώ δεν είμαι υποταγμένος από κανέναν, δε σκέφτομαι για την αυριανή μέρα, αλλά και το παρελθόν δε με ενοχλεί. Για αυτό η ζωή μου κυλάει μες στην ειρήνη και απολαμβάνω την
ψυχική μου γαληνή.
Σααντί*
Όλο το βάρος των λογαριασμών της ΔΕΗ, του ΟΤΕ, της εταιρίας ύδρευσης και αποχέτευσης, της τράπεζας οικειοθελώς κουβαλάει μόνο ένας απλός άνθρωπος της κοινωνίας.
Μόνο για το νερό και το ρεύμα χρωστάει ένας έξυπνος άνθρωπος.
Μόνο ένας σοφώς ασκητής απορρίπτει τα φορτία του ψεύτικου πολιτισμού και κανέναν δε χρωστάει, είναι σαν Θεός.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Αν και σε ελάχιστο βαθμό είναι ελκυστική η θέση σου σ' αυτήν την κοινωνία, θα βρεθεί κάποιος που μια μέρα θα 'ρθει και θα την απαιτεί για τον εαυτό του ή - που είναι χειρότερο - θα προτείνει να την μοιραστείτε. Και τότε εσύ πρέπει ή να αγωνίζεσαι για αυτήν τη θέση ή να την αφήσεις. Εγώ προτίμησα το δεύτερο, όχι γιατί δεν είμαι ικανός να την υπερασπιστώ, αλλά γιατί είχα νιώσει περιφρόνηση για τον εαυτό μου: αν διάλεξες κάτι που έχει προσελκύσει τους άλλους αυτό σημαίνει
ορισμένη χυδαιότητα του γούστου σου.
Ι. Μπρόντσκι*
Όταν ο ποιητής αρχίζει ένα ποίημα,
συνήθως δεν ξέρει σε τι θα καταλήξει και μερικές φορές εντυπωσιάζεται από το αποτέλεσμα, γιατί έγινε κάτι καλύτερο απ' αυτό που προσδοκούσε, συχνά η σκέψη φτάνει πιο βαθιά παρά εκείνος ήλπιζε. Είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή όταν το μέλλον της γλώσσας παρεμβαίνει στο παρόν της.
Ι. Μπρόντσκι*
Καλλιέργεια (κουλτούρα στα γαλλικά) είναι αυτό που απομένει όταν ξεχάσεις ό,τι έμαθες. Δηλαδή, όταν δε θα γνωρίζεις πια, δε θα έχεις ένα συγκεκριμένο φορτίο γνώσεων, που έτσι κι αλλιώς βρίσκονται καλά αποθηκευμένες στα βιβλία και τα λεξικά , και είναι πάντα στη διάθεσή του. Όμως θα έχεις καλλιεργήσει το χέρσο χωράφι του μυαλού σου και θα το έχεις κάνει ικανό να στοχάζεται παραγωγικά και πρωτότυπα. Αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο απ' την καλλιέργεια (κουλτούρα).
Α. Μαλρώ (από τη συλλογή του Β. Σιώπη)
Σ' αυτή την κοινωνία είδα τους ανθρώπους να τρώνε δεν έχοντας όρεξη, να δειπνήσουν χωρίς να νιώθουν απόλαυση, να κουβεντιάζουν δίχως να εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, να συναναστρέφονται χωρίς φιλία, να συζούν χωρίς ν' αγαπιούνται.
Ένας αυλικός του Λουδοβίκου ΙΔ΄*
Να επιδιώξεις την επιτυχία στη ζωή με πάση θυσία: με στενοχώριες, με έγνοιες, να σέρνεσαι μπροστά στους ιθύνοντες και να παραμελείς για χάρη αυτής της επιτυχίας τη δική σου πνευματική ανάπτυξη είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις τον κωβιό με χρυσό αγκίστρι.
Αγνώστου*
Ο κοινός ισλαμιστής-τρομοκράτης το πιο πιθανό είναι ούτε καν να σκέφτεται για τις πολύτιμες αξίες σαν δημοκρατία, ελευθερία, τα δικαιώματα του ανθρώπου. Εκεί που εμείς βλέπουμε κράτος με σύγχρονη οικονομία, ελευθερία, ισότητα, ανεκτικότητα αυτός βλέπει αθεΐα, ακολασία, πλουτοκρατία, μεθύσι και πορνεία.
Μ. Ρεσέτνικοφ*
Ο Αλλάχ θα σας καλέσει να βαδίσετε εναντίον ενός λαού πάρα πολύ ισχυρού. Θα τον πολεμήσετε μέχρι που οι άνθρωποί του να γίνουν
μουσουλμάνοι. Αν υπακούσετε στην διαταγή αυτή, ο Αλλάχ θα σας ανταμείψει. Αν όμως φανείτε απρόθυμοι η τιμωρία σας θα είναι επώδυνη.
Κοράνιο ΜΗ. 15
Η όραση και η ακοή είναι εξωτερικοί ληστές. Οι
επιθυμίες και οι προθέσεις: εσωτερικοί ληστές. Ο αφέντης πρέπει να μην επιτρέψει να τον υπνωτίσουν και πρέπει ήρεμος να στρογγυλοκάθεται μες στο καθιστικό του σπιτιού και τότε η ληστές θα μετατραπούν σε υπηρέτες.
Κομφούκιος*
Ο δρόμος προς τον εσωτερικό κόσμο είναι αφάνταστα πλατύς. Αρκεί να τον ονειρεύεσαι και η ψυχή σου θα νιώθει τη γαλήνη και τη δύναμη.
Ο δρόμος προς τα ανθρώπινα πάθη είναι απίθανα στενός. Αρκεί να μπεις σ' αυτόν τον δρόμο και πάντα μπροστά στα μάτια σου θα έχεις αγκαθωτά φυτά και βρώμικους νερόλακκους.
Κομφούκιος*
Στους ανθρώπους είναι απαραίτητο να βρούνε τον Θεό, όμως είναι αδύνατον να τον βρεις μες στα σούρτα-φέρτα και το θόρυβο. Ο Θεός είναι φίλος της Γαλήνης. Κοιτάξτε την φύση, πως τα δέντρα, τα λουλούδια, τα χόρτα μεγαλώνουν μες στη σιγαλιά, κοιτάξτε τα άστρα, το φεγγάρι, τον ήλιο που αιωρούνται μες στη μεγάλη Σιωπή… Για ν' αγγίξουμε την ψυχή πρέπει ν' αποκτήσουμε τη
σιωπή.
Μητέρα Τερέζα*
Κανέναν από τους αρχαίους Έλληνες, Ρωμαίους όσο τραβάει η καρδιά σας, σε καμιά περίπτωση Γάλλους, και ούτε έναν Άγγλο
ποιητή αν ακόμη δεν πέθανε.
Τσαρλζ Φοξ*(συμβουλή για το ποιoύς πρέπει να αναφέρουν οι ομιλητές στην βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων στις αρχές του 19 αιώνα)
Για όλα τα δράματα του αιώνα μας, για τους ολοκληρωτισμούς, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, την πολιτική καταπίεση, τις ανθρώπινες τραγωδίες ευθύνεται
το πνεύμα της ουτοπίας.
Αγνώστου
Οι τεχνοκράτες είναι οι νέοι παπάδες του κόσμου. Θρησκεία τους, η επιχειρηματική επιτυχία. Αξίες τους, η ανάπτυξη και το κέρδος. Ευαγγέλιο, οι εκτυπώσεις του κομπιούτερ. Αγία Τράπεζα, το τραπέζι των συσκέψεων.
Η ανθρωποδύναμη των πωλητών μεταφέρει τα μηνύματά τους στον κόσμο.
Αγνώστου
Πρέπει να προσδιορίσουμε τις πιέσεις που συνιστούν την
κουλτούρα της εξάρτησης: καταναλωτισμός, υλισμός, εργασιομανία και να λάβουμε μέτρα: άδειες, ελαστικό ωράριο που ελαχιστοποιούν την τάση για γρήγορα αποτελέσματα.
Αγνώστου
Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που έθεσαν τις σωστές ερωτήσεις. Γιατί υπάρχω; Από πού προέρχομαι; Που βαδίζω;
Δεν έδωσαν απάντηση, και αυτό μου αρέσει.
Αγνώστου
Τα μεγάλα έργα τέχνης δεν δίνουν ποτέ μια σαφή απάντηση, άρα επιδέχονται πολλές ερμηνείες. Γι' αυτό και ένα μεγαλειώδες έργο τέχνης προκαλεί το ενδιαφέρον να επιστρέψεις πάλι σ' αυτό. Ένα μεγάλο έργο είναι μια μάνα που γεννά συνεχώς ιδέες, σκέψεις, αντιδράσεις.
Αγνώστου
Η κοινωνία θα σου δώσει το κάθε τι, αν της παραδώσεις την ελευθερία σου.
Θα σου δώσει σεβασμό, θα σου δώσει μεγάλα πόστα στην ιεραρχία, στη γραφειοκρατία, θα υποχρεωθείς όμως να βάλεις στην άκρη ένα πράγμα: την ελευθερία σου, την ατομικότητά σου. Θα πρέπει να είσαι
ένας αριθμός μέσα στο πλήθος.
Οσσό
Η λεγόμενη "εξύβριση αρχής" είναι η αδυναμία κάθε κατεστημένου. Και η αρχή, που το γόητρο της χρειάζεται κατοχύρωση από τον ποινικό νόμο, είναι για να την κλαις. Πολύ πιο σωστό θα έβρισκα να θεσπισθεί σαν αδίκημα ποινικό η κολακεία.
Α. Πανσέληνος
Είναι μεγάλο ευτύχημα ότι ο κάθε άνθρωπος έχει τη
δική του φιλοσοφία. Αυτός ο διαφορετικός τρόπος του σκέπτεσθαι μας εμποδίζει από του να γίνουμε αγέλη.
Γ. Χουρμουζιάδης
Με τον Σωκράτη συνέβηκε ό,τι και με τον Χριστό: βάδισαν κι οι δύο στο θάνατο, επειδή τελικά δε μπόρεσε η
καλοσύνη και η σοφία να νικήσουν την ανθρώπινη αχαριστία και αμάθεια.
Λ. Ουσταμπασίδης
Αχ, αυτές οι ιδεολογίες, οι θρησκείες! Αυτές οι πλάνες, οι τραυματισμένες αλήθειες, πόσο καταταλαιπώρησαν τον κόσμο και της κοινωνίες, αλλά και πόσο είναι συνυφασμένες και ζυμωμένες μαζί του! Οραματίζονται τη αλήθεια, και στην άγνοιά τους θεοποιούν την πλάνη! Λαχταρούν την ελευθερία και προετοιμάζουν τη σκλαβιά τους! Δύο υπέρτατες αξίες στη ζωή, η αλήθεια και η ελευθερία. τραυματίστηκαν ανεπανόρθωτα!
Α. Χρύσας
Όταν κάποιος μου λέει: "Μου αρέσει η θάλασσα, δεν μου αρέσει το βουνό" έχω την εντύπωση πως δεν καταλαβαίνει ούτε από θάλασσα ούτε από βουνό. Το ίδιο και στην
ποίηση, όταν κάποιος καταλαβαίνει ένα της είδος και το άλλο όχι, φοβάμαι πως δεν καταλαβαίνει κανένα σωστά και βαθιά.
Κ. Τσάτσος
Έχουμε και το καλό ψέμα. Το ψέμα στην ανατροφή των παιδιών. Το ψέμα στο κρεβάτι που ετοιμοθάνατου. Το ψέμα του στρατηγού για να ψυχώσει τους στρατιώτες του. Το ψέμα του πολιτικού για να αποφευχθεί ο οικονομικός πανικός και η οικονομική κατάρρευση. Το καλό ψέμα είναι χρέος. Όσο είναι χρέος η παιδεία και η στήριξη των ασθενέστερων.
Χρέος σου δεν είναι να λες την αλήθεια, αλλά να οδηγείς προς το σωστό. Και προς το σωστό οδηγείς, σπάνια λέγοντας το "καλό" ψέμα. Την αλήθεια τη λες στους ώριμους, τους ικανούς να τη βαστάξουν, στους άλλους λες το "καλό" ψέμα. Ο ηγέτης που ξέρει να πει και την αλήθεια και το καλό ψέμα, ανάλογα με τις περιστάσεις, στέκει επάνω από όλους, ώριμους και άωρους.
Κ. Τσάτσος
Είναι εντελώς άχρηστο να δώσει κανείς σημασία στην πληθώρα απόψεων που διατυμπανίζονται μέσω του προφορικού λόγου ή μέσω της γραφής. Όλες αυτές οι
απόψεις είναι σχεδόν πάντα κακές αντιγραφές κάποιας πρωτοτυπίας που το νόημά της έχει πια σβηστεί από το χρόνο και από τα γεγονότα. Πίσω από τον υπάλληλο υπάρχει ένας υπαγορευμένος στερεότυπος τρόπος συμπεριφοράς, πίσω από τον δημοσιογράφο ένας εκδότης και πίσω από έναν κριτικό ο φόβος της πείνας.
Μ. Ζολί
Δεν μπορούμε να κρίνουμε τους ανθρώπους από αυτά τα οποία φαίνονται, αφού όσα φαίνονται δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να τους κρίνουμε με βάση αυτά που λένε, αφού δεν λένε αυτά τα οποία σκέφτονται. Κι ακόμα κι αν ήταν ειλικρινείς, δεν θα μπορούσαμε να τους πιστέψουμε, αφού κι αυτοί οι ίδιοι δεν γνωρίζουν αρκετά τον εαυτό τους για να μπορέσουν
να μας διαβεβαιώσουν πως πάντα θα συμβαδίζουν τα λόγια με της πράξεις τους.
Μ. Ζολί
Είστε διανοούμενος, ένας σοβαρός φιλόσοφος, έχετε τη στόφα του πολιτικού; Έχετε μήπως και ηρωική ψυχή; Και τι τους νοιάζουν όλα αυτά τους ισχυρούς; Καμιά από αυτές τις ικανότητες δεν θα σας δώσει το παραμικρό σημείο επαφής μαζί τους. Το μόνο που να μην βλέπετε και να μην ακούτε τα στραβά των ισχυρών, ώστε να τους γίνεστε συμπαθής. Αυτήν την ικανότητα σας είναι ό,τι πρέπει να πουλήσετε σε καλή τιμή.
Μ. Ζολί
Κάθε ζώο έχει τα σεξουαλικά του γνωρίσματα (δεν εννοώ τα όργανά του). Τα αρσενικά ψάρια έχουν κάποια ειδικά λέπια στην κοιλιά τους. Τα έντομα: κάποιες λεπτομέρειες του χρωματισμού. Οι μαϊμούδες: τεράστιους κάλους στον πισινό τους. Ο κόκορας: την ουρά του. Και όταν εξετάζεις τους γύρο σου
άνδρες πολύ εύκολα θα δεις αυτήν την ουρά. Για κάποιον είναι τα λεφτά του. Για τον άλλον: το χιούμορ του. Για τον τρίτο: η διακριτικότητα, το τακτ. Για τον τέταρτο: το ευχάριστο παρουσιαστικό του. Για τον πέμπτο: η ψυχή.
Και μόνο για τον πιο ξέγνοιαστο: το φαλλός.
Σ. Ντοβλάτοφ*
Εύκολα να μην κλέβεις. Πιο εύκολα να μην σκοτώνεις. Τα ίδια εύκολα να μην ποθείς τη γυναίκα του πλησίον. Πολύ πιο δύσκολα να μην κρίνεις. Ίσως αυτό είναι το πιο δύσκολο στο χριστιανισμό. Ακριβώς γιατί η αμαρτία δεν φαίνεται. Σπουδαία τα λάχανα: μην κρίνεις! Εν τω μεταξύ, το "μην κρίνεις" είναι ολόκληρη φιλοσοφία.
Σ. Ντοβλάτοφ*
Όσο λιγότερο πιστεύω στην εποχή μας και όσο πιο άγονη και διεφθαρμένη παρουσιάζεται η ανθρωπότητα στα μάτια μου, τόσο λιγότερο βλέπω την
επανάσταση σαν λύση και τόσο περισσότερο πιστεύω στη μαγική δύναμη της
αγάπης.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν τους εαυτούς τους
τέλειους, αλλά μόνο επειδή ζητούν πολύ λίγα από τον εαυτό τους.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Δεν ξέρω αν ο κόσμος έγινε ποτέ καλλίτερος. Ξέρω όμως αυτό: ότι αν ποτέ ο κόσμος έγινε καλλίτερος, αν ποτέ έγινε πιο πλούσιος, πιο ζωντανός, πιο ευτυχισμένος, πιο διασκεδαστικός, αυτό δεν ήταν ποτέ η δουλειά των αναμορφωτών και των βελτιωτών, αλλά των
αληθινών αναζητητών του εαυτού τους που δεν έχουν προορισμό και σκοπούς, που είναι ευχαριστημένοι να ζουν και να είναι ο εαυτός τους.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ο Θεός δεν μας στέλνει την απελπισία για να μας σκοτώσει, τη στέλνει για να μας δώσει τη δυνατότητα να βρούμε έναν καινούργιο τρόπο ζωής.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ο κόσμος συχνά έχει κατηγορηθεί ως αποτρόπαιος επειδή κάποιος κοιμήθηκε άσχημα ή έφαγε πάρα πολύ. Ο κόσμος συχνά έχει εξυμνηθεί επειδή κάποιος μόλις φίλησε ένα όμορφο κορίτσι.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ο άνθρωπος δεν είναι καθορισμένος, ξεκάθαρα προσδιορισμένος μια για πάντα, είναι κάτι εν εξελίξει: ένα πείραμα, ένας υπαινιγμός του μέλλοντος, ή αναζήτηση και η νοσταλγία της φύσης για νέες μορφές και δυνατότητες.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Τα καλλίτερα όπλα ενάντια στις συμφορές της ζωής είναι το κουράγιο, το ανεξάρτητο μυαλό, και η υπομονή. Το κουράγιο μας δίνει δύναμη, το ανεξάρτητο μυαλό μας διασκεδάζει, και η υπομονή μας χαρίζει τη γαλήνη.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ο λόγος ύπαρξης των προβλημάτων δεν είναι το να λυθούν, αποτελούν απλώς τους πόλους που δημιουργούν την απαραίτητη ένταση για τη ζωή.
Χ.Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Κάθε δυνατός άνθρωπος πετυχαίνει πάντα αυτό για το οποίο μια αυθεντική ώθηση μέσα μας του τον κάνει να παλεύει. Χωρίς το κτήνος μέσα μας θα ήμαστε ευνουχισμένοι άγγελοι.
Χ. Έσσε (απ' την συλλογή του Β. Σιώπη)
Ο άνθρωπος θα γίνει ημίθεος όταν η οσμή του ψημένου κρέατος θα του προκαλεί εμετό.
Ο άνθρωπος θα γίνει θεός όταν την έλξη προς το αντίθετο φύλο θα
την έχει μόνο όποτε θα πρέπει να αναπαράγει το είδος του.
Ή το αντίθετο: ο άνθρωπος θα γίνει Θεός όταν...
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Η μεγάλη αμαρτία της Εκκλησίας είναι που τόσο πολύ ύψωσε τον Θεό, ταυτόχρονα μειώνοντας τον άνθρωπο, ενώ το Έργο της θα έπρεπε να είναι: να πείσει τον άνθρωπο πόσο σημαντικός είναι και πώς μπορεί να ξεπεράσει τον Θεό.
Γ. Σοϊλεμεζίδης
Αυτοί που κυβερνούν σήμερα τον κόσμο μεταφέρουν την βία και είναι τόσο αγριεμένοι οι ίδιοι με αποτέλεσμα να μεταφέρουν σ' εμάς όλα αυτά τα κακά που έχουν μέσα τους, τα οποία προσπαθούν να αποτινάξουν από πάνω τους, με αποτέλεσμα να δημιουργούν νέα, πολλαπλάσια φυτώρια του κακού και της βίας.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Γι' αυτό και όλοι οι αφυπνισμένοι επιμένουν: "Εγκαταλείψου!" Μην ανταγωνίζεσαι την ύπαρξη γιατί δεν ξέρεις τι είναι αυτό που κάνεις, δεν ξέρεις ποιόν πολεμάς.
Με απλά λόγια: Αφού δεν μπορείς να κατασκευάσεις ένα μήλο, ένα αχλάδι, ένα πορτοκάλι γιατί επεμβαίνεις γενετικά στην εξέλιξη του, μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι το κάνεις για το καλό μου όπως μου είναι το ίδιο δύσκολο να πιστέψω ότι ξέρεις τι επεκτάσεις θα πάρει αυτό που κάνεις…
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Η επιστροφή στη φύση είναι ένα ταξίδι προόδου και όχι ένα ταξίδι οπισθοχώρησης, είναι ένα βήμα μπροστά!!!
Μου είπαν ότι θα μου φέρουν δροσιά και μου έφεραν το κλιματιστικό, όμως μου αφαίρεσαν την υγρασία και με γέμισαν αρρώστιες.
Μου είπαν ότι θα μου φέρουν τροφή, όμως την γέμισαν συντηρητικά και κάνανε διάφορες παρεμβάσεις αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις σ' εμένα και τις επόμενες γενιές, με μοναδικό τους γνώμονα το δικό τους κέρδος σκοτώσανε τις τροφές και τις γέμισαν με χημικά και συντηρητικά και κάνανε γενετικές παρεμβάσεις με σκοπό να μου προκαλέσουν εθισμό και να κερδοσκοπήσουν.
Μου είπαν θα μου φέρουν την γνώση και την μόρφωση και μου έφεραν την τηλεόραση την παραπληροφόρηση και την πνευματική αποβλάκωση.
Πηγαίνω τώρα που μπορώ, για να σώσω τα παιδιά μου. Γιατί αν γεννηθούν στις συνθήκες αυτές της πόλης θα νομίζουν ότι αυτό είναι το φυσικό τους περιβάλλον και δεν θα μπορούν ψυχικά και σωματικά να έλθουν σε επαφή με την φύση…Την φύση τους.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Τα ένστικτα επιβίωσης του "πολιτισμένου" ανθρώπου έχουν διαβρωθεί και υποστεί παθολογικές διαταραχές που απειλούν να τον καταστρέψουν.
Υπάρχει άραγε ακόμα καιρός να αναστείλουμε τη δύναμη έλξης που μας ωθεί προς τον γκρεμό;
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Θα αντιμετωπίζω τον κόσμο γελώντας.
Γιατί όλα είναι στην πραγματικότητα παροδικά!
Όταν η θλίψη βαραίνει την καρδιά μου, θα παρηγορώ τον εαυτό μου λέγοντας ότι θα περάσει κι αυτό. Όταν είμαι φουσκωμένος από τη χαρά της επιτυχίας, θα προειδοποιώ τον εαυτό μου πως κι αυτό θα περάσει. Όταν η φτώχεια με συνθλίβει, θα λέω στον εαυτό μου πως κι αυτό θα περάσει. Όταν είμαι χωμένος μέσα στα πλούτη, θα λέω στον εαυτό μου πως κι αυτό θα περάσει. Αλήθεια, πού είναι αυτός που έχτισε την πυραμίδα; δεν είναι κι αυτός θαμμένος κάτω από τις πέτρες της; κι η πυραμίδα δεν θα θαφτεί κάποια μέρα κάτω από την άμμο; αφού όλα θα περάσουν, γιατί να με ανησυχούν σήμερα;
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Είναι απίστευτο, χτίζουμε τεράστια σπίτια, δουλεύουμε σαν τρελοί,
υποτίθεται για τα παιδιά μας.
Και τελικά τι κάνουμε, τα βάζουμε μέσα σ' αυτά τα ωραία σπίτια με τα ωραία έπιπλα και δεν τα αφήνουμε να ζήσουν.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Το τυπικό και η γλώσσα της εκκλησίας
αν είναι ακατανόητα, είναι χρήσιμα και απευθύνονται σε ανθρώπους χαμηλού επιπέδου. Και αντίθετα όταν απευθύνονται σε ανθρώπους πνευματικού και υψηλού επιπέδου πρέπει να είναι κατανοητά.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Δεν χωράει αμφιβολία, ο θεός έκανε όλα τα καλά
και ο διάβολος όλα τα κακά.
Ο θεός έκανε τις ευκολίες ο διάβολος τις δυσκολίες. Ο θεός θέσπισε το γάμο, ο διάβολος το διαζύγιο. Ο θεός έδωσε τον ορθό λόγο ο διάβολος έμπηξε τις προλήψεις. Ο θεός είπε "αυξάνεστε και πληθύνεστε" ο διάβολος είπε "ναι στην αγαμία του κλήρου". Ο θεός είπε "δωρεάν λάβατε δωρεάν δώστε" ο διάβολος έκανε τους κεφαλαιοκράτες. Ο θεός έκανε τον παράδεισο ο διάβολος έκανε την κόλαση. Ο θεός δημιούργησε την εκκλησία ο διάβολος έβαλε μέσα τους παπάδες.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Αγάπησε τον τέλειο δρόμο της αλήθειας και της ζωής.
Βάλε το καλό ως θεμέλιο του σπιτιού σου, την δικαιοσύνη ως μέτρο της ζωής σου, την αγάπη ως στολίδι, την σοφία ως τοίχο της άμυνας, την αλήθεια ως το φως.
Μόνον τότε θα φτάσεις να με γνωρίσεις και θα σου αποκαλύψω τον εαυτό μου.
Αγνώστου (αποστολέας Π. Κριαράς)
Δεν υπάρχει ανάπαυση ή τέλος για τον άνθρωπο. Πρέπει να συνεχίσει… μέχρι να αντιμετωπίσει, επιτέλους, την απεραντοσύνη των άστρων. Και όταν όλα τα βάθη του σύμπαντος και τα μυστήρια του χρόνου θα έχουν γίνει κατακτήσεις του, πάλι θα βρίσκεται ακόμη στην αρχή.
Τζ. Γουέλς
Η πραγματική δύναμη είναι κατά πολύ πιο δύσκολα εξακριβώσιμη απ' ό,τι πιστεύει ο κόσμος. Εμφανίζεται αθόρυβη και σεμνή εκεί που κανένας σχεδόν δεν το φαντάζεται, στο εργαστήρι του σοφού, στο κελί του αγίου, στη φυλακή του επαναστάτη. Σπανιότατα στο προσκήνιο. Γιατί δύναμη ανθρώπου θα πει ένα και μόνο:
δύναμη ψυχής. Κι αυτή φανερώνεται στη μοναχικότητα και στον κατατρεγμό, όχι στην αγορά και στο θρίαμβο.
Α. Τερζάκης
Ωστόσο με τον αφανισμό της ανθρωπιάς μας, που την κατέπνιξε
η τεχνολογία από αβελτηρία του ίδιου του ανθρώπου, ο οποίος με την αξιοθαύμαστη οξύνοιά του δημιούργησε τα μέσα της αυτοκαταστροφής, όντας ανίκανος να τα τιθασεύσει, - γιατί έχει αρνηθεί τις ανθρώπινες αξίες - θα αφανισθεί και η τεχνολογία, αφού πρώτα ενταφιάσει το δημιουργό της.
Ι. Ξηροτήρης
Στις φυλακές και τα νοσοκομεία καθρεπτίζονται, όσο πουθενά αλλού, οι αξίες και οι απαξίες μιας κοινωνίας. Μέσα σ' αυτούς τους δυο χώρους όπου προσβλήθηκε, διασύρθηκε η ανθρώπινη αξιοπρέπεια ξεπήδησαν όλα τα ανθρωπιστικά κινήματα της ιστορίας.
Π. Μανταίος
Θανάσης Λάλας: Αλήθεια έχετε σκεφτεί τι ήταν αυτό που σας έκανε να ρισκάρετε τα πάντα; (υπεράσπιση Σολζενίτσιν).
Μστισλάβ Ροστροπόβιτς (διάσημος βιρτουόζος του βιολεντζέλου): Η αίσθηση ότι τίποτα απ' αυτά που απέκτησα δε μου ανήκει. Έτσι αισθάνομαι και σήμερα.
Το μόνο που μου ανήκει είναι η ψυχή μου κι αυτή πρέπει να προστατέψω με κάθε συνέπεια.
Ο άνθρωπος συμπιέζεται από τους γενικούς κανόνες και ακρωτηριάζεται στα πλαίσια του μονοδιάστατου πολιτισμού μας. Κυριαρχεί μια "πολιτισμένη βαρβαρότητα", η οποία, όχι μόνο έχει τίποτε το ανθρώπινο, αλλά και αντιμάχεται την ανθρώπινη προσωπικότητα, δηλαδή την πνευματική σφαίρα της ύπαρξης του ανθρώπου. Ο
απανθρωπισμός συναντιέται σε κάθε περιοχή της ανθρώπινης δημιουργίας, κάτω από την αυταπάτη της δήθεν προόδου.
Ε. Παπανούτσος
Ποια είναι η θέση του γνήσιου ανθρώπου στη σημερινή εποχή; Θέση, νομίζουμε, μάρτυρα και ήρωα. Στους ώμους του ακουμπά ολόκληρη η καθημαγμένη ανθρωπότητα, ζητώντας από αυτόν να σώσει την τιμή της και να φροντίσει να μεταδώσει τα φώτα της εντιμότητάς του προς εκείνους που έρχονται. Προβάλλει και υπογραμμίζει με ειλικρίνεια τη θέση του, ζητεί το σεβασμό της προσωπικότητάς του με σεμνότητα και ευγένεια, αλλά και αμετάπειστη επιμονή και σταθερότητα. Νιώθει πως ζει, κινείται και εξελίσσεται μέσα στον κόσμο.
Χωρίς αυτούς τους λίγους, γνήσιους, εσωτερικά άγρυπνους ανθρώπους η ζωή δε θα είχε νόημα, ούτε ο κόσμος αξία. Οι περισσότεροι λιποτακτούν από το υπαρξιακό τους χρέος, αρνούνται η φοβούνται να προσπαθήσουν να γνωρίσουν τον εαυτό τους. Προτιμούν να χαθούν μέσα στον πηλό, να εξαφανιστούν στην υπνηλία της ανωνυμίας, εκεί στα χαμηλά, που η ιστορία ποτέ δεν πατεί το πόδι της.
Αλλά ο γνήσιος άνθρωπος περπατάει στις κορυφογραμμές, είναι σύντροφός και ο συνεργάτης της Ιστορίας. Ό,τι μπορέσει να σωθεί σ' αυτήν την κοσμοχαλασιά, που περνάμε, θα σωθεί χάρη σ' αυτόν.
Κ. Τσιρόπουλος
Γιατί το σύστημα Παιδείας από την πρώτη ως την τελευταία βαθμίδα δεν καλλιεργεί το είδος
"σκεπτόμενος άνθρωπος", αλλά επιμένει στη μηχανιστική εκμάθηση αποστεωμένων - "χρήσιμων" υποτίθεται - γνώσεων. Ο επιδερμικός, προχειρολογικός, ανεδαφικός και πριν απ' όλα ταπεινωτικά χρησιμοθηρικός στην ανεπάρκειά του χαρακτήρας της μόρφωσης που παρέχεται σ' όλα τα επίπεδα της Ελληνικής Παιδείας αποτελεί τη βασικότερη αιτία.
Γιατί ο απερίγραπτα αγχώδης, χρησιμοθηρικός αυτός τρόπος ζωής δεν αφήνει περιθώρια πραγματικής ανάπαυλας, αληθινής σχολής, ο άνθρωπος τις ελεύθερες ώρες του είναι ολοκληρωτικά παθητικοποιημένος, προτιμάει την εικόνα, την άσκοπη φλυαρία, το καλαμπούρι, τη σαχλαμάρα, αρνείται και απωθεί οτιδήποτε μπορεί να τον κάνει να σκεφτεί.
Β. Φίλιας
Αυτός που γνωρίζει, και γνωρίζει ότι γνωρίζει, είναι ένας σοφός άνθρωπος. Αναζητήστε τον…
Αυτός που γνωρίζει, και δε γνωρίζει ότι γνωρίζει, κοιμάται. Ξυπνήστε τον.
Αυτός που δε γνωρίζει, και γνωρίζει ότι δε γνωρίζει, είναι ένα παιδί. Διδάξτε τον.
Αλλά εκείνος που δεν γνωρίζει και δε γνωρίζει ότι δε γνωρίζει είναι ένας ανόητος. Αποφύγετέ τον.
Κομφούκιος
Ο άνθρωπος τα 'βαλε με τον Δημιουργό, που δεν του έδωσε φτερά και έκανε δικά του. Θύμωσε που δεν του έδωσε δυνατά μάτια και τα μεγάλωσε μόνος του. Έφτιαξε κιάλια, για να βλέπει μακριά, κανείς όμως δεν έφτιαξε
κιάλια, για να βλέπει μέσα του.
Μ. Λουντέμης
Ο πολίτης αυτόαποξενώνεται, ετερονομείται, όταν δίνει το δικαίωμα σε κάποιον άλλο - και δη στον επαγγελματία πολιτικό - να τον εκπροσωπήσει. Αυτή είναι ακριβώς η περίπτωση μιας αλλοτριωμένης έκφρασης της θέλησης του πολίτη. Κάνει κάτι, ψηφίζει κι έχει την ψευδαίσθηση πως είναι δημιουργός αποφάσεων τις οποίες αποδέχεται σαν να ήταν δικές του, ενώ στην πραγματικότητα καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από δυνάμεις που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχο και τη γνώση του.
Ε. Φρομ
Πώς θέλετε να εμφανισθεί η κατάσταση σε μια σύγχρονη κοινωνία, όταν περνά κρίση η Δημοκρατία; Το πολιτιστικό επίπεδο πέφτει, την υψηλή μορφή του λόγου διαδέχεται η φλύαρη δημοκοπία, ο στοχασμός χάνει το βάθος του και τη σημασία του, η πνευματική ζωή μεταμορφώνεται σε καθαρά χρησιμοθηρική υπόθεση, που την ανάγουν σε κανόνα ζωής οι ευέλικτοι, οι κόλακες, οι κούφιοι, οι καιροσκόποι και οι "κολλυβιστές" των Γραμμάτων, των Τεχνών, των Επιστημών, δηλαδή όσοι δεν έχουν ηθική υπόσταση και παραδίνουν τα ιερά και όσια στον ισχυρό της κάθε μέρας, για να κερδίσουν ανταλλάγματα ευημερίας, πρόσκαιρης φήμης και πρόσκαιρης επιρροής.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Ελευθερία είναι να μπορεί κανείς να κάνει αυτό που επιθυμεί. Αλλά σήμερα η διαφήμιση κατευθύνει τις επιθυμίες. Έτσι ο πολίτης νιώθει ελεύθερος κάνοντας αυτό που επιθυμεί η διαφήμιση.
Ν. Δήμου
Έχουν λεχθεί πολλά για "πλύση εγκεφάλου", για "αόρατη" ή "υποσυνείδητη" διαφήμιση.
Επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι ούτε καν να υπνωτίσετε έναν άνθρωπο δεν μπορείτε, αν δε συγκατατεθεί. Ο καλύτερος υπνωτιστής δεν μπορεί να σας υπνωτίσει, δίχως τη θέλησή σας.
Ν. Δήμου
Τα πολιτικά κόμματα δε διαφέρουν και πολύ από τις μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες πολιτικοί προσπαθούν να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους στο κοινό. Οι μέθοδοί τους μοιάζουν ολοένα και περισσότερο με τις μεθόδους διαφήμισης υψηλής πίεσης.
Ε. Φρομ
Πόσο κούφια ηχεί ο ομιλητής, όταν λέει "εμείς" με μια απόκλιση σιγουριάς και θεωρεί τον εαυτό του εκφραστή των άλλων. Μέσα του υπάρχει ένας εκκολαπτόμενος τύραννος, ένας δήμιος… Ο
φανατικός είναι ένας αδιόρθωτος αν σκοτώνει για μια ιδέα, μπορεί θαυμάσια να σκοτωθεί γι' αυτήν, στις δύο περιπτώσεις τύραννος ή μάρτυρας είναι ένα τέρας. Δεν υπάρχουν όντα πιο επικίνδυνα από εκείνα που υπέφεραν για μια πίστη. Οι μεγάλοι διώκτες στρατολογούνται μεταξύ των μαρτύρων, που δεν έκοψαν το κεφάλι
τους..
Α. Νάσιουτζικ
Ο άνθρωπος κατά βάθος τρέμει την ελευθερία, σαν το πουλί το γεννημένο στη σκλαβιά, που, όταν το ελευθερώσεις εκείνο φτεροκοπάει επάνω στα σύρματα της φυλακής του και ψάχνει να βρει καμιά πορτούλα να ξαναμπεί μέσα στη "σιγουριά". Ή σαν εκείνους τους σκλάβους της μαύρης ηπείρου, που, όταν ο νόμος του λευτέρωσε, ικέτευαν τ' αφεντικά τους να τους περάσου πάλι το χαλκά, για "σιγουριά". Θέλει τόλμη η ελευθερία…
Ευ. Παπανούτσος
Το αντίθετο του εθνικιστή δεν είναι ο προδότης της πατρίδας, αλλά ο λογικός πολίτης που αγαπάει το παρόν και δεν αρέσκεται στο να γένει μάρτυρας και ήρωας. Ο προδότης είναι, κατά κανόνα, ένας φανατικός ριζοσπάστης ή αντιδραστικός, που πηγαίνει στον εχθρό για να επιταχύνει την καταστροφή του κόσμου, τον οποίο μισεί… Ανάμεσα στο σφοδρό, ακραίο εθνικισμό και στην προδοσία φαίνεται πως υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή…
Ε. Χόφερ
Σχίσματα, Ιερά Εξέταση, θάνατοι στην πυρά, ιεροί πόλεμοι, αφορισμοί, συγχωροχάρτια, εμπορία λειψάνων κι εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου και της ψυχικής απόγνωσης. Όλα, τάχα, για τη δόξα του Χριστού, για το θρίαμβο της πίστης, για τη σωτηρία του ανθρώπου. Ήγουν για την
ευδοκία της εκκλησίας.
Μ. Πλωρίτης
Οι άνθρωποι της εποχής μας φεύγουν, διαρκώς φεύγουν. Φεύγουν από ποιόν; Θα αποτολμήσω μια απάντηση.
Από τον εαυτό τους. Όταν αυτός κάποτε τους προλαβαίνει, το βάζουν στα πόδια. Τρέχουν, για να μην τον συναντήσουν και αναγκαστούν να λογαριαστούν μαζί του, πράγμα φοβερά δυσάρεστο. Απόδειξη το γεγονός ότι αποστρέφονται την περισυλλογή, τον αργό ρυθμό ζωής, το διάλογο με αυτόν το σύντροφο που τους καταδιώκει.
Ε. Παπανούτσος
Είμαστε έτοιμοι να διαπράξουμε τα χειρότερα εγκλήματά κατά του τόπου μας και να αποδώσουμε την ευθύνη σε κάποιους τρίτους. Σε κάποιους ανθέλληνες, ενώ οι χειρότεροι ανθέλληνες είμαστε εμείς. Η
Ελλάδα των αεριτζήδων.
Λ. Κύρκος
Δεν υπάρχει πια σήμερα περιθώριο για πολέμους, για περίλαμπρες νίκες, παρά μέσα στον πνευματικό και στον ψυχικό κόσμο που θα έχουν αντίκτυπο σε όλη την ανθρωπότητα.
Νομίζω ότι αυτή θα πρέπει να είναι η μεγάλη αποστολή της μικρής Ελλάδας στη Μεγάλη Δύναμη της μελλοντικής και παρασκευαζόμενης με τόσο κόπο ήδη Ενωμένης Ευρώπης. Και θα ήταν φρόνιμο, και ίσως, ωφέλιμο να τελειώσει επαναλαμβάνοντας τα λόγια που είπε κάποιος προφήτης στο λαό των Εβραίων: "Δε θα επιβιώσουμε με τον αριθμό αλλά με ποιότητα".
Θ. Δ. Πετσάλης
Ο Νεοέλληνας αγαπάει τη ζωή, φοβάται το θάνατο, αγαπάει την πατρίδα και συνάμα είναι παθολογικά ατομικιστής, κολακεύει σα Βυζαντινός τον ανώτερο, τυραννάει σαν αγάς τον κατώτερο, και συνάμα μπορεί να σκοτωθεί για το φιλότιμο. Είναι έξυπνος κι άβαθος, χωρίς μεταφυσική αγωνία, και ανατολίτικα σωθικά του, σπάζει την κρούστα τα ελληνικής λογικής και ανεβαίνει από τα σπλάχνα του, όλο μυστήριο η Ανατολή.
Ν. Καζαντζάκης
…Ανάμεσα στην Ανατολή και Δύση, στο πιο ιερό γεωγραφικό σταυροδρόμι του κόσμου η
Ελλάδα… Δυο τεράστια ανθρώπινα συγκροτήματα. Στο ένα οι άνθρωποι ζούσαν σκλάβοι, χωρίς καμιά ιδέα γι' ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Στο άλλο οι άγριοι ζούσαν αναρχούμενοι κι ανοργάνωτοι. Δεν είχαν ιδέα για την κοινωνική αλληλεγγύη και την υποταγή του ατομικού ενστίκτου σε κοινωνικό ρυθμό. Δεν είχε ακόμα ο άνθρωπος βρει το δίκαιο μέτρο, τη δύσκολη και περίπλοκη ισορρόπηση ανάμεσα σκλαβιάς και αναρχίας. Ο άνθρωπος ζούσε ακόμα ως άγριο θηρίο πότε αλυσοδεμένο, ποτέ αχαλίνωτο.
Την κρίσιμη αυτή στιγμή παρουσιάστηκε ο "Homo Hellenicus". Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία ο άνθρωπος είδε καθαρά ποιο δρόμο πρέπει ν' ακολουθήσει η ανθρωπότητα. Μήτε δεξιά, στο βάραθρο της σκλαβιάς, μήτε αριστερά, στο βάραθρο της αναρχίας. Ο Έλληνας χάραξε ένα στενό μονοπάτι ανάμεσα στα δύο βάραθρα. Το μονοπάτι της ελευθερίας. Για πρώτη φορά στον πλανήτη τούτο ο άνθρωπος απόκτησε καθαρή συνείδηση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Δε μέθυσε από τα δικαιώματα, δεν εξουθενώθηκε από τις υποχρεώσεις. Βρήκε την τέλεια σύνθεση. Πήρε από τον αναρχούμενο ατομισμό όλα τα γόνιμα στοιχεία, δέχτηκε από την πειθαρχημένη υποταγή, όλα τα γόνιμα στοιχεία και δημιούργησε αυτό το καταπληκτικό θαύμα που ονομάζεται ελευθερία.
Ν. Καζαντζάκης
… Ο άνθρωπος οδηγεί τον άνθρωπο στην καταστροφή και ο άνθρωπος θα τον σώσει. Η ηθική φθορά και η μέθη της εξουσίας, της δύναμης, του πλούτου από τη γένεση του κόσμου, μόνο προβλήματα δημιουργούν. Ίσως ο άνθρωπος πρέπει, επιτέλους να συνέλθει και να βρει τον εαυτό του. Αλλιώς κινδυνεύει να χάσει την ιδιοπροσωπία του. Κινδυνεύει να αφανιστεί…
Ζ. Μπωντριγιάρ
Η εποχή μας επιβεβαίωσε την ισχυρή διαίσθηση του Ρουσσώ που - μόνος αυτός ανάμεσα στους φιλοσόφους του Διαφωτισμού - είχε προβλέψει ότι
η πρόοδος των επιστημών και των τεχνών δε βελτιώνει και το ήθος των ανθρώπων…
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η Επιστήμη μπορεί να οδηγήσει στην απανθρωπιά, η γνώση να βοηθήσει την καταπίεση, η τεχνική να συμβάλλει στη μαζική εξόντωση, η ευημερία να θρέψει τον εγωισμό και να καταργήσει την αλληλεγγύη, η εκπαίδευση να αυξήσει την ανισότητα, η δημοκρατία να εκφυλιστεί σε δημαγωγία και αυταρχικό λαϊκισμό κ.ο.κ.
Ταξιδεύουμε προς το μέλλον εξοπλισμένοι με ατελείς χάρτες πλου σχεδιάστηκαν στο παρελθόν. Το μέλλον δεν μπορεί να διαχωριστεί από την ελπίδα. Την ελπίδα που συνδέεται με την κριτική σκέψη, με την πάλη των ανθρώπων για αυτονομία και απελευθέρωση, με τον αγώνα τους ενάντια στην εξουσία του χρήματος και της δύναμης, με τη θέληση των ατόμων να ζήσουν ως ελεύθερα υποκείμενα. Και αν ακόμη δεν μπορούμε να ξέρουμε αυτό που θα είναι η ανθρωπότητα του αύριο, γνωρίζουμε όμως την απανθρωπιά του σήμερα, που πρέπει να καταπολεμηθεί.
Θ. Γιαλκέτσης
Η τάση προς τη χρησιμοθηρία, ο καταμερισμός της εργασίας, η επιστημονική ειδίκευση και άλλα παρόμοια, που ορίζουν τις ιδιαίτερες κατευθύνσεις της εποχής μας, τείνουν στη
διάσπαση της ανθρώπινης ακεραιότητας, κατεργάζονται έναν αντίστοιχο καταμερισμό στο εσωτερικό του και την ίδια στιγμή του περιορίζουν τον ορίζοντα, αναγκάζοντάς τον να κινηθεί μέσα σε μια πολύ στενή και μονόπλευρη τροχιά και να μεταβληθεί από ολοκληρωμένη ανθρώπινη μονάδα σ' ένα μικρό κλάσμα της.
Γ. Θέμελης
Ο πνευματικός άνθρωπος δεν εξαντλεί το χρέος του, όταν περιορίζεται στη στενή "πνευματική" του αποστολή. Παράλληλα μ' αυτήν, επάλληλα μ' αυτήν, υπάρχει και η κοινωνική του αποστολή. Κι η δεύτερη είναι, το λιγότερο, εξίσου σημαντική με την πρώτη.
Μ. Πλωρίτης
Ποιος ο λόγος να είμαστε τίμιοι και καλοί; Κι αν δεν ξέραμε πως οι μη έντιμοι και κακοί προκόβουν πολύ πιο εύκολα σήμερα.
Για ποιο λόγο να είμαστε τίμιοί, για ποιο λόγο να είμαστε καλοί;
Ερώτηση ενός νέου Νεοέλληνα
Δεν έχω μεγάλες φιλοδοξίες. Ένα σφουγγαρόπανο που να καθαρίζει το τραπέζι θέλω να 'μια. Γι' αυτό
πρέπει να είμαι καθαρός.
Α. Δαμιανός
…Χρειάζεται μια καινούρια ΠΡΑΞΗ που θα είναι βασισμένη σε ένα καινούριο τρόπο σκέψης. Η
ανθρωπότητα πρέπει να αναπτύξει τη συνείδηση ότι έχει κοινό πεπρωμένο, ότι είναι μία μέσα στην πολλαπλότητά της και ότι η ανθρώπινη περιπέτεια είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την περιπέτεια του πλανήτη. Με δυο λόγια οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι πάνω απ' όλα έχουν μια κοινή πατρίδα, την πατρίδα Γη… Αν δε βρούμε μια φόρμουλα που θα ενώσει την ανθρωπότητα, θα πέσουμε στη βαρβαρότητα.
Ε. Μορέν
Πρώτα ήρθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές. Δε μίλησα, επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής… Έπειτα, ήρθαν για τους Εβραίους. Δε μίλησα, επειδή δεν ήμουν Εβραίος… Μετά συλλάβανε του εργάτες, μέλη συνδικάτων. Δε μίλησα, επειδή δεν ήμουν συνδικαλιστής. Ύστερα, ήρθαν για τους καθολικούς. Πάλι δε μίλησα, επειδή ήμουν προτεστάντης… Αλλά στο τέλος, όταν ήρθαν να πιάσουν εμένα, δεν είχε απομείνει κανείς, για να μιλήσει…
Μ. Νιμάιλερ
Ο homo consumens (καταναλωτικός άνθρωπος) ζει με την ψευδαίσθηση της ευτυχίας ενώ, ασυνείδητα, υποφέρει από ανία και παθητικότητα. Όσο μεγαλύτερη ισχύ αποκτά πάνω στις μηχανές, τόσο ανίσχυρος γένεται ως άνθρωπος. Όσο περισσότερο καταναλώνει τόσο περισσότερο γίνεται σκλάβος των αυξανόμενων αναγκών, που δημιουργεί και χειρίζεται το βιομηχανικό σύστημα. Μπερδεύει την έξαψη και των εντυπωσιασμό με τη χαρά και την ευτυχία, την υλική άνεση με τη ζωντάνια. Η Ικανοποίηση της απληστίας γίνεται το νόημα της ζωής και η επιδίωξή της, η νέα θρησκεία.
Ε. Φρομ
Μας είναι γνωστό το πόσο η αφθονία, που χαρακτηρίζει τις
πλούσιες κοινωνίες, συνδέεται με την σπατάλη, αφού μερικοί μπόρεσαν να μιλήσουν για "κοινωνία σκουπιδοτενεκέδων". Πες μου τι πετάς σαν άχρηστο, για να σου πω ποιος είσαι…
Ζ. Μπουτριλλάρντ
… Ο άνθρωπος αυτόαποξενώνεται, απαλλοτριώνεται ψυχικά και πνευματικά, κατευθύνοντας τη ζωή του προς έναν εξωτερικό κόσμο (υλικά αγαθά). Κατά συνέπεια, ετεροκαθορίζεται, εξαρτώντας την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου του από πράγματα που είναι - ουσιαστικά - ξένα προς αυτόν.
Αδιαφορεί για τον εσωτερικό του κόσμο, για πνευματική και ψυχική καλλιέργεια, την οποία θεωρεί περιττή ή "πολυτέλεια", αφού δεν "θεραπεύει" τους ωφελιμιστικούς, χρησιμοθηρικούς σκοπούς του. Έτσι όμως απεμπολεί τις δυνατότητες εξανθρωπισμού, αφού δεν φτάνει κανείς να γεννηθεί άνθρωπος, αλλά πρέπει να πραγματώσει κάτι τέτοιο, μετά από ένα αδιάκοπο εσωτερικό και πολύπονο αγώνα.
Α. Ματακιάς
Οι τίμιοι σήμερα περπατούν κυριολεκτικά στην κόψη του ξυραφιού. Και δεξιά και αριστερά, οι αργυραμοιβοί και κολλυβιστές της εποχής μας, όσοι εισπράττουν χρήμα και αξιώματα, όσοι ανταλλάζουν την τιμή και την αξιοπρέπειά τους, με κέρδη του κατατρώγει ο θάνατος, όσοι χάνουν την πολύτιμη αυτοτέλειά τους και ζουν μ' ένα διαφημιζόμενο ομοίωμα ελευθερίας που όσο κι αν διαφημίζεται, εκείνους, που βλέπουν καλά, δεν του ξεγελά: πρόκειται για ομοίωμα.
Κ. Τσιρόπουλος
Η αγορά των Μέσων προβάλλει το στιλ και όχι την ουσία, το θεαματικό και όχι το ταπεινό, το βαρύγδουπα προκλητικό και όχι το μειλίχια γνωστικό, το κατακεραυνωτικά επικριτικό (κατά πάντων), αλλά όχι το σεμνοπρεπώς αυτοκριτικό, το στόμφο της αυτάρκειας ή της αυταρέσκειας και την πυροτεχνηματική λογοκρατία αλλά όχι τον αρθρωμένο, συνεπή και στοιχειωδώς εμπράγματο λόγο.
Παντέλης Μπουκαλάς
Το νέο όποιο του λαού είναι τα μίντια… Οι
δημοσιογράφοι έχουν γένει αδιάντροποι, κυνικοί, κίτρινοι, επικίνδυνοι. Δεν τους ενδιαφέρουν τα θέματα καθαυτά, αλλά τα πρόσωπα. Η αγιοποίηση και η δαιμονοποίηση.
Τζ. Φάλοους
Ο λαϊκισμός, τελικά είναι το ήθος των ΜΜΕ. Από τη στιγμή που επιδιώκουν, πάση θυσία, ακροαματικότητα και θεαματικότητα, είναι επόμενο να κολακεύουν το φτηνό γούστο του ακροατή ή θεατή. Από καλοί γίνονται κακοί παιδαγωγοί του λαού. Δεν κατεβαίνουν στο λαό για να τον ανεβάσουν, αλλά υποβαθμίζουν και το λαό και τον εαυτό τους.
Κ. Πλησής
… Έξω απ' το Κύκλωμα υπάρχουν και κάποιες "παράταιρες" φωνές:
οι επικριτές, οι αμφισβητίες, οι πολέμιοι του "συστήματος" - εκείνοι που "αεί τι κινούσι των μη καλώς εχόντων". Αυτές οι "φωνές" όμως, δεν έχουν ποτέ το μυριοστό απ' τις οικονομικές και άλλες δυνατότητες που διαθέτει τόσο άφθονες το "κύκλωμα". Και παρουσιάζεται τούτο το (φαινομενικά) οξύμωρο: ενώ αγωνίζονται για τα δικαώματα των "πολλών", αποτελούν μια μικρή, αναιμική μειοψηφία απέναντι στον αριθμό και τον πλούτο των μέσων που έχουν οι "λίγοι". Και το οξύμωρο γίνεται ακόμα πιο "δραματικό", επειδή πάρα πολλοί απ' τους "πολλούς" - ναρκωμένοι και αλλοτριωμένοι απ' το "σύστημα" - αδιαφορούν για του αγώνες της μειοψηφίας αυτής, που μάχεται για τα δικά τους, των πολλών τα συμφέροντα!
Μ. Πλωρίτης
Η μηχανή είναι ο νεότερος Μεφιστοφελής, ένας αδυσώπητος τοκογλύφος, ένας δρομοδείκτης παραδείσων. Προσφέρει πολλά και απαιτεί περισσότερα. Είναι μια ύπουλη δύναμη που σπέρνει στο δρόμο της παγίδες. Έτσι, ενώ με την πρώτη ματιά δείχνεται υποταχτική, αφημένη στη θέλησή μας, με τον καιρό μεταμορφώνεται σε ανάγκη και κάνει βαθύτατα αισθητή τη δυναστευτική της ικανότητα.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Σήμερα… ακόμα και τα γρανάζια των "ηλεκτρονικών εγκεφάλων" ξέρουν πως η
υπερτεχνολογία εξασφάλισε την ευημερία, όχι την ευτυχία, έκανε πιο άνετη τη ζωή μας, για να την κάνει πιο άδεια, επιτάχυνε το ρυθμό της, αλλά προς την άβυσσο, μας βοήθησε να "κυριαρχήσουμε" πάνω στη φύση, για να τη μολύνουμε και να την αφανίσουμε, αύξησε και "πλούτισε" τη διαβίωση μας σε πόλεις-στρατόπεδα βασανιστηρίων και σε σπίτια-φυλακές παραμορφωτικές, μας όπλισε με μέσα μαζικής ενημέρωσης που αφοπλίζουν το νου και αφυδατώνουν τη σκέψη, μας έβαλε στα χέρια, σαν σε άλλους Δίες, κεραυνούς "ατομικούς" και πυρηνικούς που δεν είναι παρά εργαλεία φρικαλέας αυτοκτονίας και αλληλοκτονίας.
Μ. Πλωρίτης
Κάποτε πιστέψαμε ότι η Επιστήμη και η
τεχνική θα έλυναν όλα μας τα προβλήματα. Σήμερα ξέρουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη συνοδεύεται από τύφλωση στο πνευματικό, το ηθικό, το πολιτιστικό επίπεδο… ενώ η ανάπτυξη είναι απαραίτητη για τις οικονομίες μας, αποδεικνύεται μακροπρόθεσμα αφόρητη για την ατομική μας ύπαρξη, για την ίδια την ανθρωπότητα.
Ε. Μορέν
Αν κάθε εποχή είχε το κορυφαίο της ιδανικό, η δική μας έχει ανυψώσει σαν κεντρική έγνοια του είδους μας την
υλική πρόοδο, έχει κυριολεκτικά πουλήσει την ψυχή της στην Ανάγκη και συγκλονίζεται από το δαιμονισμένο πυρετό των υλικών απολαύσεων και της εγκόσμιας ευδαιμονίας.
Κ. Τσιρόπουλος
Η διαδικασία της ανθρώπινης λογικής ανατρέπεται, το κάρο, θα έλεγαν οι Γάλλοι, μπαίνει μπροστά και πίσω του τα βόδια. Πρώτα βλέπουμε το αντικείμενο κι έπειτα ανακαλύπτουμε πως το χρειαζόμαστε.
Α. Τερζάκης
Το Έθνος μας χρειάζεται κάποιο κεντρικό συμβουλευτικό σώμα ή κάποια κριτήρια που να εξετάζουν αν οι κατακτήσεις της
Επιστήμης και της τεχνολογίας συμβάλλουν στην ανθρώπινη ευημερία ή μήπως προκαλούν νέες πιθανές απειλές.
Τζ. Κρατς
Η τεχνολογία, παραγωγικός μηχανισμός του
καταναλωτισμού οπλίζει το χέρι του αφέντη, όχι του δούλου. Το δούλο τον φορτώνει αδιάκοπα με καινούρια εφόδια, ώστε να γένεται όλο και βαρύτερος, πιο δυσκίνητος, ασήκωτος, δηλαδή όλο και πιο ακίνδυνος για τον αφέντη. Οι καλοθρεμμένοι υπήκοοι της Κίρκης ποτέ δε θα της αμφισβητήσουν της εξουσία της, γιατί δεν τους "συμφέρει". Δε θα γίνουν ποτέ ελεύθεροι. Ευτυχία τους λένε τη σκλαβιά του…
Α. Τερζάκης
Για να είσαι φιλόσοφος δεν χρειάζεται απλά να έχεις εκλεπτυσμένες σκέψεις, ούτε καν να ιδρύσεις μια σχολή… Πρέπει να έχεις λύσει μερικά από τα προβλήματα της ζωής, πρακτικά, όχι θεωρητικά.
Χ. Θόρεϊ
Η πρόθεση της φύσης ήταν να μη χρειαζόμαστε ιδιαίτερο εξοπλισμό για να ζούμε ευτυχισμένα. Ο καθένας μας είναι ικανός να φτιάξει τη δικιά του ευτυχία. Τα εξωτερικά αντικείμενα έχουν μικρή σημασία… Ό,τι είναι το καλύτερο για έναν άνθρωπο βρίσκεται πέρα από την επιρροή άλλων ανθρώπων.
Σενέκας
Ο συνετός έχει ελεύθερο μυαλό, όμως δεν παραβλέπει τις ανάγκες των ανθρώπων. Φέρεται καλά και στους καλούς και στους κακούς, έτσι γεννιέται η καλοσύνη. Προσφέρει ευκαιρία τόσο στον ειλικρινή όσο και στον ψεύτη, έτσι καλλιεργείται η εμπιστοσύνη. Κάνει σαν παιδί κι όλοι θεωρούν παράξενο, μα και στους άλλους φέρεται σα να 'τανε παιδιά.
Λάο Τσε*
Όταν περνώ μ' ένα άλογο από ένα χωριό σίγουρα το περνώ γρηγορότερα, όταν όμως περπατώ βλέπω περισσότερα κι οι φίλοι με καλούν στις καλύβες τους. Να
φτάσεις γρήγορα σ' ένα στόχο, σπάνια είναι κέρδος. Ο Παπαλάγγι ( Ευρωπαίος) θέλει πάντα να φτάσει γρήγορα στο στόχο. Οι περισσότερες
μηχανές του έχουν σαν μοναδικό σκοπό να φτάσει κανείς γρήγορα σ' ένα στόχο. Μόλις όμως φτάσει στον ΄΄ένα, τον καλεί κιόλας κάποιος άλλος στόχος. Έτσι ο Παπαλάγγι κυνηγά τη ζωή του χωρίς να ησυχάζει.
Οι λόγοι του φυλάρχου Τουιαβί
Η πιο μεγάλη Τέχνη του μας δίδαξε η τεχνική "πρόοδος"είναι η Τέχνη του βίαιου και του ομαδικού θανάτου εμψύχων και άψυχων…, η πιο μεγάλη ελευθερία που μας χάρισε είναι η ελευθερία της ολοκληρωτικής καταστροφής…, η πιο σοφή λογική που μας έμαθε η κατάλυση κάθε λογικής.
Μ. Πλωρίτης
Ο πολιτισμός μας είναι υλιστικός. Ευνοείται η χλιδή και η σπατάλη. Βλέπετε το αποτέλεσμα: ανταγωνισμός για επικράτηση και εγωιστική συμπεριφορά. Αυτές είναι οι αξίες που έχουμε σήμερα υιοθετήσει και οι οποίες μας οδηγούν στην καταστροφή.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Να αλλάξουμε αξίες. Ο πολιτισμός πρέπει να γίνει πνευματικός. Να στηρίζεται στη λιτότητα και την εξοικονόμηση.
Ο. Ελύτης
Κριτήριο ωριμότητας για πολιτισμούς όπως και για άτομα δεν είναι η αύξηση της δύναμης, αλλά η αύξηση της αυτογνωσίας, του αυτοέλεγχου και της αυτοδιοίκησης. Γιατί σε μια ώριμη κοινωνία το κυριότερο έργο Τέχνης είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και όχι οι μηχανές του ή οι οργανώσεις του.
Λ. Μάμφοντ
Σήμερα ένα πλήθος ανθρώπων της επιστήμης ταλαιπωρούν το ανθρώπινο μυαλό. Νέοι Φρανκενστάιν σκοτώνουν την ανθρωπότητα, χωρίς να την έχουν σκοτώσει φυσικά. Δε θέλουν να σκοτώσουν το σώμα: αυτό του χρειάζεται, σκοτώνουν αθόρυβα και με σιγουριά του μυαλό, την ψυχή.
Αυτό το γεγονός μας βάζει στον πειρασμό να κάνουμε μια σύγκριση με τη βόμβα νετρονίου. Τι κάνει αυτή η βόμβα; Αφήνει ανέπαφα τα εργοστάσια, τα κτίρια, τις εγκαταστάσεις και σκοτώνει τους ανθρώπους. Τι κάνει το ναρκωτικό; Αφήνει ανέπαφο το σώμα-εργοστάσιο και σκοτώνει το μυαλό. Δε βρίσκετε ότι η βόμβα νετρονίου είναι , σχετικά με τα αποτελέσματά της και την πρόοδο των επιστημών, πολύ πιο πρωτόγονο μέσο καταστροφής από τα ναρκωτικά;
Α. Νάσιουτζικ
Για τους ανθρώπους που αγαπάνε τη μοναχικότητα συνήθως λένε: "Δεν τους αρέσει οι κοινωνία μας". Είναι το ίδιο σαν να λες για κάποιον: "Δεν του αρέσουν οι βόλτες", μόνο και μόνο γιατί ο άνθρωπος δεν έχει κλήση να περιπλανιέται τη νύχτα σε άντρα λιστών.
Αγνώστου*
Ένας εξαιρετικός χημικός μπορεί να συλλάβει ένα εξαιρετικό αποσμητικό, δεν έχει όμως πλέον τις
γνώσεις που θα του επέτρεπαν να συνειδητοποιήσει ότι το προϊόν του θα προκαλέσει μια τρύπα στο στρώμα του όζοντος.
Στην τεχνολογία το αντίστοιχο του χωρισμού των γνώσεων είναι η αλυσίδωτή παραγωγή. Στην αλυσίδα της παραγωγής ο καθένας γνωρίζει μόνο μια φάση της διαδικασίας. Στερείται της ικανοποίησης να δει το προϊόν τελειωμένο και παράλληλα είναι απαλλαγμένος από κάθε ευθύνη.
Ου. Έκο
Η μηχανή είναι μια ύπουλη δύναμη, που σπέρνει παντού παγίδες. Έτσι, ενώ με την πρώτη ματιά δείχνεται υποταχτική, αφημένη στη θέλησή μας, με τον καιρό μεταμορφώνεται σε ανάγκη και κάνει βαθύτατα αισθητή τη δυναστευτική της ικανότητα.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Όταν οι νέοι χτυπούν το "κατεστημένο", τούτο συμβαίνει, γιατί έχουν βαρεθεί τα φουσκωμένα λόγια και τ' απραγματοποίητα ιδανικά. Εκεί βρίσκουν το "κατεστημένο" βαρύτατο ένοχο. Γιατί δεν έχεις το δικαίωμα πια να μιλείς στο νέο άνθρωπο για Δικαιοσύνη, Λευτεριά, Ισότητα, Ευνομία και συνάμα να τις κηλιδώνεις και να τις εκμηδενίζεις με την κάθε σου πράξη. Αυτός είναι ένας προαιώνιος εμπαιγμός, που ο νέος άνθρωπος δεν τον ανέχεται. Να ναρκισσεύεσαι ως ειρηνοποιός και να σκοτώνεις στ' όνομα της Ειρήνης. Να εγκωμιάζεις τη φιλανθρωπία και να βγάζεις τα μάτια του γείτονα. Ν' ασκείς την απόλυτη αρετή, καθώς ο Καλβίνος, και ν' ανεβάζεις στην πυρά το Σερβέ. Να είσαι θεοσεβούμενος, να οραματίζεσαι παραδείσους και να προστατεύεις με λύσσα ανήμερου θηρίου τα ταπεινότερα και ειδεχθέστερα συμφέροντα. Να κάνεις επάγγελμά σου την "ηθική" σου, με το μαστίγιο στο χέρι. Να εξαίρεις τη σημασία του διαλόγου και ν τον καταργείς…
Ι. Παναγιωτόπουλος
Τίποτε δεν πικραίνει περισσότερο τον τίμιο, τον φιλότιμο, τον άξιο νέο, όσο το να βλέπει τον ανάξιο, τον εύκολο σε συμβιβασμό, συχνά τον ηλίθιο, να προκόβει.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Εγώ πιστεύω ότι μπορεί ο πολίτης να είναι ώριμος στα 15 και όχι στα 55. Μπορεί ο
έφηβος να είναι ισχυρός χαρακτήρας και όχι ο ηλικίας 70 ετών. Δεν έχει η ωριμότητα βιολογικά κριτήρια. Όσοι ψυχολόγοι επιχείρησαν να προσδιορίσουν τέτοια κριτήρια, απέτυχαν.
Α. Κανελλόπουλος
Ο προσεκτικός παρατηρητής της σημερινής κοινωνίας θα διαπιστώσει πως, αν αισθανόμαστε σήμερα ανώτερη πνευματική και ηθική πνοή, αυτό το οφείλουμε περισσότερο στους
νέους και λιγότερο, πολύ λιγότερο, στους ηλικιωμένους.
Π. Μελίτης
Τι βλέπουν σήμερα τα παιδιά μας; Έναν
κόσμο ασυνείδητο, εγωιστικό και αποκτηνωμένο. Ανθρώπους παραζαλισμένους από βδελυρά πάθη, παραδομένους χωρίς αντιρρήσεις σ' αυτά, ανθρώπους δαιμονισμένους με βλέμμα αγριωπό, με χέρι αδίστακτο κι αρπακτικό, έναν κόσμο που καταξεσχίζεται, γιατί του λείπει η αγάπη, η κατανόηση, γιατί έχει χάσει τα πνευματικά του ιδανικά.
Κ. Τσιρόπουλος
Οι νέοι αποτελούν τη συνεπέστερη δύναμη προόδου για κάθε κοινωνία. Η γενιά, που πέρασε, κατά κανόνα, μένει προσκολλημένη στο παρόν, το δοκιμασμένο και σίγουρο. Η γενιά που έρχεται εκφράζει το καινούριο. το αδοκίμαστο, το αβέβαιο, μα συνάμα ελπιδοφόρο. Η ευθύνη, λοιπόν, των νέων απέναντι στο μέλλον είναι μεγάλη.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Άμα γεννιέται ένα παιδί
όλη φαμίλια του εύχεται έξυπνο να γίνει.
Εγώ, που με την εξυπνάδα μου,
ρήμαξα τη ζωή μου,
ελπίζω ο γιος μου
αγράμματος να μείνει και φτωχός στον κόσμο.
Έτσι θα ζήσει γαλήνια και ωραία…
Μπ. Μπρεχτ
Αν θέλουμε να έχουμε μυαλά και ανθρώπους ικανούς να εξασφαλίσουν το μέλλον μας, δεν πρέπει ν' αρχίσουμε από το τέλος: με μεταρρυθμίσεις κυβερνήσεων και πολιτικών μεθόδων, αλλά μάλλον από την αρχή με την
οικοδόμηση της προσωπικότητας. Αν θέλουμε να έχουμε μυαλά και ανθρώπους που να εγγυώνται ένα μέλλον, οφείλουμε να χώσουμε τις ρίζες πιο βαθιά και όχι μόνο να ταρακουνούμε τα κλαδιά.
Έ. Έσσε
Σήμερα η Παιδεία δεν είναι α-νόητη, είναι ωμά και βάρβαρα χρησιμοθηρική. Η "φιλοσοφία" του εκδημοκρατισμού… δε μεταβάλλει το νόημα και το σκοπό της Παιδείας που είναι η χρησιμοθηρία, η πληρέστερη δυνατά πρόσβαση στην κατανάλωση. Γι' αυτό λέμε ότι έχει "φροντιστηριοποιηθεί" η Παιδεία. Επειδή προσφέρει τις γνώσεις σαν ανταλλάξιμο αγαθό, που εξασφαλίζουν πτυχίο διορισμού, σταθερό εισόδημα. Η σημερινή Παιδεία ετοιμάζει καταναλωτές, όχι πολίτες.
Χ. Γιανναράς
Τόσο πολλές τιποτένιες και τετριμμένες ιδέες απασχολούν τους ανθρώπους! Πόσα ανόητα έθιμα και τελετές ακολουθούν τακτικά και πόσο πολλά ξεφεύγουν από την προσοχή τους πραγματικά σπουδαία, απολύτως αναγκαία!
Α. Απσερονί*
Από ην πιο τρυφερή ηλικία οι Έλληνες φτάνουν ταχύτατα στο συμπέρασμα πως η Παιδεία είναι παιδεμός, καταπίεση, πλήξη, αφυδάτωση των ικμάδων τους… και τελειώνουν τις "σπουδές" της, χωρίς να υποψιάζονται πως η
αληθινή Παιδεία είναι ηδονή, πλουτισμός, απελευθέρωση του ατόμου.
Μ. Πλωρίτης
Πώς θα δαμαστεί μέσα στον άνθρωπο το θηρίο που τείνει προς την πλεονεξία και τη βία;
Ο Μακιαβέλι θ' απαντούσε: με τον εξαναγκασμό του Νόμου.
Οι απαισιόδοξοι: με τη Χάρη του Θεού.
Οι αισιόδοξοι: με την Παιδεία.
Ευ. Παπανούτσος
Σ' αυτό κατατείνει η όλη δόμηση της λαϊκής διαπαιδαγώγησης: στην κατασκευή πειθήνιων κα άκριτων πολιτών, έτοιμων και πρόθυμων να δεχτούν σαν αυταπόδεικτες αλήθειες καθετί που εκπορεύεται απ' το στόμα ή το μεγάφωνο των κρατούντων. Έτσι,
Παιδεία ξεχερσώνει το έδαφος απ' τους "τριβόλους", για να περάσει ανενόχλητο το άροτρο της άρχουσας "ιδεολογίας".
Μ. Πλωρίτης
Ως ανθρώπινο αίτημα και θεμελιώδης στόχος του ατομικού και συλλογικού βίου η καλλιέργεια υπονομεύεται μεθοδικά από τη
σύγχρονη πολιτική. Ωσάν η πολιτική να είναι ταγμένη να εξουδετερώνει και να υποβαθμίζει την προσωπική καλλιέργεια των ανθρώπων, την ποιότητα ζωής που αυτή εξασφαλίζει.
Πρώτη σκανδαλωδέστατή ένδειξη, η υποταγή της εκπαιδευτικής πολιτικής στην ωμή χρησιμοθηρία, η θεσμική οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, ως το πτυχίο του Πανεπιστημίου, σαφέστατα υποτάσσει την Παιδεία σε σκοπιμότητες που θα υπηρετήσουν πρακτικές ανάγκες του βίου σε στόχους χρηστικής ωφελιμότητας…
Δεύτερη κραυγαλέα ένδειξη της προγραμματικής πολιτικής προσπάθειας να υπονομευθεί και να ακυρωθεί η ανθρώπινη καλλιέργεια, είναι η τεράστια οικονομική υποστήριξη που προσφέρουν οι κρατικές κυβερνήσεις στον κρετινισμό των γηπέδων, ο καταιγιστικός προπαγανδιστικός από το κράτος του αποβλακωτικού "φιλαθλητισμού". Για καμιά άλλη μορφή κοινωνικής αγωγής (βιβλιοθήκες, θέατρα, μορφωτικούς συλλόγους, υποτροφίες, επιμορφωτικά προγράμματα, εκπαιδευτική τηλεόραση) δεν ξοδεύει το Κράτος τους πακτωλούς των χρημάτων, που διαθέτει για την καθήλωση των μαζών στον πρωτογονισμό του "φιλαθλητισμού".
Τρίτη ένδειξη, η ποινικά κολάσιμη για τον ιδιώτη, αλλά επισήμως ασκουμένη από το Κράτος μαστροπεία του τζόγου - η προπαγανδιστική εξώθηση των πολιτών στην παραίτηση από τη δημιουργική προσπάθεια, στην επένδυση των ελπίδων μόνο στο τυχερό παιχνίδι. Δεν πρόκειται πια για έμμεση υπονόμευση του επιπέδου ανθρώπινης καλλιέργειας, αλλά για απροσχημάτιστη χειραγώγηση σε ψυχοπαθολογική διαστροφή, σε παραισθησιογόνο αποχαύνωση του ανθρώπου.
Για τις υπόλοιπες ενδείξεις (πλήθος πολύ) που θα θεωρηθούν και δευτερεύουσες, θα μπορούσαν να γραφτούν αποκαλυπτικές πραγματείες:
Για την κοινωνική διαφθορά που προωθεί το Κράτος νομιμοποιώντας τις εκβιαστικές μεθόδους για τις αντικοινωνικές πράξεις του συνδικαλισμού. Για τη συστιματική υποβάθμιση του γλωσσικού αισθητηρίου, της σκέψεις και της κρίσης των πολιτών από το συνθηματολογικό και ανάπηρο λόγο των κυβερνητικών ανακοινώσεων, της ψευδολόγου κρατικής ρητορείας. Για την επίσημη κρατική ανοχή ή και επιβράβευση του φοροφυγάδα, του χρηματιζόμενου κρατικούς λειτουργού, του ανίκανου ή ράθυμου υπαλλήλου ακόμα και διευθυντού δημόσιων οργανισμών. Για την απαξίωση του δασκάλου και την πλουσιοπάροχη καταξίωση του αετονύχη "τεχνοκράτη". Για το μηδενιστικό αμοραλισμό της κρατικής πολιτικής, που προωθεί την "παγκοσμιοποίηση" ως άλλοθι για τον ξεριζωμό του πολίτη από την πολιτιστική του Παράδοση, την κληροδοτημένη αρχοντιά, τη μεταφυσική του ελπίδα.
Η καλλιέργεια του ανθρώπου σήμερα, η μόρφωσή του, η ποιότητα της ζωής του, έχουν μέγιστο
αντίπαλο το Κράτος. Η αναμέτρηση είναι άνιση. Και το δυσκολότερο από όλα είναι να απαγκιστρωθεί ο πολίτης από το βολικό εφησυχασμό της μετάθεσης των οποίων ελπίδων του στους διαχειριστές (δήθεν εκλεγόμενους) του Κράτους. Μόνο με την προσωπική συνειδητή αντιπαλότητα προς το Κράτος μπορεί να σωθεί ο σημερινός άνθρωπος από την προγραμματική απανθρωποποίηση, να κατορθώσει καλλιέργεια, μόρφωση, ποιότητα ζωής.
Χ. Γιανναράς
Δεν είναι ούτε οι βόμβες, ούτε τα πυροβόλα όπλα τα μέσα εκείνα που
μεταβάλλουν την ιστορία, αλλά η νοημοσύνη, η λογική, η διαλεκτική, με μια λέξη, η πνευματική καλλιέργεια, και, μερικές φορές, η φαντασία.
Π. Γκράσι
Οι διανοούμενοι σιωπούν επειδή, για να θυμηθώ το στίχο του τραγικού, "ένα μεγάλο βόδι τους πατάει τη γλώσσα". Το βόδια αυτό δεν είναι παρά ο υπερφίαλος κοινός νους, που κυριαρχεί στην πολιτική, στην ταπεινή Τέχνη της μιας χρήσεως, στην ενημέρωση, ιδιαίτερα στην τηλεόραση, που είναι ο σύγχρονος πίθος της Πανδώρας.
Μ. Κοπιδάκης
Πιστεύω ότι στην εποχή μας και ειδικότερα στις σημερινές συγκυρίες δεν ζούμε τόσο τη σιωπή των
διανοουμένων, όσο την αδιαφορία της κοινωνίας για το Λόγο τους. Δεν είναι οι διανοούμενοι που σιωπούν, αλλά η κοινωνία που δεν ακούει πια και η κοινή γνώμη που δεν προσέχει, ούτε βέβαια αφουγκράζεται.
Σε μια κοινωνία της πληροφορικής - και σε λίγο της πλανητικής πληροφορίας - της μαζικής, της ισοπεδωτικής κουλτούρας, στην οποία κυριαρχεί και δοξάζεται η εικόνα, λατρεύονται τα τηλεοπτικά είδωλα, ο λόγος των διανοουμένων έχει χάσει το παραδοσιακό βάρος του και δεν μπορεί να έχει την απήχηση που είχε. Το ρόλο, εξάλλου, του διαμεσολαβητή μεταξύ κυρίαρχων και κυριαρχούμενων τάξεων, μεταξύ εξουσίας και μαζών, το ρόλο του παραγωγού ιδεολογίας και ψεύτικής συνείδησης τον έχουν αναλάβει και τον επιτελούν, με το γνωστό τρόπο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι.
Α. Μανιτάκης
Διατεταγμένο καθήκον της ελίτ των "διανοουμένων" είναι ο διανοητικός περιορισμός των μαζών. Καταβάλλονται
τεράστιες προσπάθειες, για να γίνει η κοινωνία - κατά τη φράση του Άνταμ Σμιθ - όσο ηλίθια και αδαής μπορεί να είναι μια ανθρώπινη φύση.
Ν. Τσόμσκι
Πιστεύω ότι ο ρόλος του διανοουμένου είναι να λέει της αλήθεια και να αποκαλύπτει της απάτη. Το χρέος του κάθε έντιμου ανθρώπου δεν είναι να υποστηρίζει το "εθνικό συμφέρον", αλλά να εξετάζει κριτικά αυτή την έννοια και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται. Τότε θα ανακαλύψει την αλήθεια την παρατήρησης του Άνταμ Σμίθ: ότι δηλαδή το "εθνικό συμφέρον συνήθως δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα ειδικά συμφέροντα των αφεντικών της κοινωνίας.
Ν. Τσόμσκι
Όταν ο επιστήμονας λάμπει, γίνεται φάρος που προστατεύει από ιδεολογικούς υφάλους και ανήθικους σκοπέλους. Σήμερα, ειδικά, στην εποχή των συγκεχυμένων μέσων και σκοπών, έχει περίσσεια την ευθύνη της διαφύλαξης του ανθρώπινου παράγοντα από τα συμφέροντα, την καπηλεία και τη χειραγώγηση.
Κ. Ιωακείμ
Πιστεύω πως δεν μπορούμε να εννοήσουμε
υπεύθυνη στάση των ανθρώπων του πνεύματος χωρίς τη συμμετοχή στη συγκεκριμένη πολιτική προβληματική του καιρού μας και του τόπου μας, χωρίς σαφή προσδιορισμό του ιδεολογικού στίγματος, χωρίς - θα έλεγα - "λέρωμα" μέσα στην πολιτική πράξη, αρκούμενοι σε νεφελώδεις ανθρωπιστικές διακηρύξεις και αυτοπροβολές ήθους και πνευματικής εντιμότητας.
Μ. Αναγνωστάκης
Οι πνευματικοί άνθρωποι ενός τόπου έχουν καθήκον να στέλνουν σήμα κινδύνου προς το κοινωνικό σύνολο. Οι
πολιτικοί, πάλι, έχουν με τη σειρά τους καθήκον να λαμβάνουν αυτά τα μηνύματα και να δρουν ανάλογα με το βαθμό προσωπικής ευθύνης. Αν οι άνθρωποι του πνεύματος οφείλουν να είναι πομποί, οι πολιτικοί οφείλουν να είναι δέκτες.
Σ. Ακρίτα
Αλλά οι πολλοί και οι λεγόμενοι "πνευματικοί" άνθρωποι ουσιαστική - και όχι θεωρητική - έγνοια δεν έχουν. Έγιναν αθύρματα της εποχής, νάρκισσοι των αδιεξόδων, διεστραμμένοι των αγχών, εξόριστοι της πνευματικής πολιτείας.
Κ. Τσιρόπουλος
Θα προτιμούσα να ήμουν τρελός παρά
σοφός… Αγαπώ όλους τους ανθρώπους που βουτούν στο νερό. Όλα τα ψάρια μπορούν να κολυμπούν κοντά στην επιφάνεια, αλλά θέλουμε μια μεγάλη φάλαινα, για να κατέβουμε στα πέντε χιλιάδες πόδια και πέρα. Από την αρχή του κόσμου οι δύτες της σκέψης επιστρέφουν στην επιφάνεια με τα μάτια γεμάτα αίμα.
Φ. Μερβίλ
Ο κόσμος έχει γίνει μια απέραντη ερημιά, που δεν μπορούμε να τη γεμίσουμε ό,τι κι αν σοφιστούμε και με ό,τι κι αν παρηγορηθούμε. για τούτο νοσταλγούμε τα όρθια πνεύματα, που προσπαθούν να φωτίσουν την ατραπό με το προσωπικό τους ολοκαύτωμα.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Οι διπρόσωποι "έμμισθοι διανοητές", οι μπίζνεσμαν των αλάθητων αξιωματούχων, οι μαγαζάτορες και ενδιάμεσοι, οι "δικοί" μας, οι γόνοι του αριστοκρατικού μαρξισμού, οι "σικέ" πολιτικοί των καφενείων του Κολωνακίου, που λένε "των περιοδικών και της σόου-πολιτικής", μας δείχνουν λάθος δρόμο.
Γ. Πανούσης
Μια κοινωνία που νοιάζεται μόνο για τα υλικά αγαθά είναι μια κοινωνία ζώων, μια κοινωνία που νοιάζεται μόνο για τα πνευματικά αγαθά είναι μια κοινωνία ασκητών. Αλλά ο άνθρωπος, ο κοινωνικός άνθρωπος, δεν είναι ούτε ζώο ούτε ασκητής. Χρειάζεται και τα υλικά αγαθά, για να υπάρξει, και τα πνευματικά αγαθά, για να υπάρξει σωστά. Τα πρώτα θα του δώσουν το "ζην", τα δεύτερα το "ευ ζην".
Κι εδώ προβάλλει βαρύτατη η ευθύνη των πνευματικών ανθρώπων για την πορεία της κοινωνίας. Σ' αυτούς έχει λάχει ο κλήρος να την οπλίσουν όχι μόνο με οργάνωση και μέθοδο αλλά και με έρεισμα, με νόημα, με σκοπό. Μια κοινωνία που δεν ξέρει πως βαδίζει, είναι μια κοινωνία τυφλών, καταδικασμένη να χαθεί μέσα στο ίδιο της το σκοτάδι. Και τους πρέποντες δρόμους, λόγους και σκοπούς εν μπορούν να τους δείξουν άλλοι από τους πνευματικούς ανθρώπους.
Μ. Πλωρίτης
Δεν μπορεί ένας άνθρωπος του πνεύματος να είναι συντεταγμένος σε ένα ιδεολογικό στρατόπεδο, να μοιράζεται αυτός μαζί με τους άλλους μια κοινή ιδεολογία; Η απάντηση είναι η εξής: όσο πνευματικότερος είναι ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερο απέχει από μια κοινή ιδεολογική στράτευση. Για τούτον τον απλούστατο λόγο: ο γνήσιος άνθρωπος του πνεύματος είναι
δημιουργός ιδεολογίας και όχι καταναλωτής. Αλλιώς δεν θα ήταν γνήσιος άνθρωπος του πνεύματος. Διότι και η προβαλλόμενη ιδεολογία είχε το δημιουργό της. Γιατί ο προηγούμενος δημιουργός να μην αναγνωρίζει το δικαίωμα της ελεύθερης δημιουργίας στον επόμενο;
Χ. Μαλεβίτσης
Νομίζω ότι ο μοναδικός έντιμος δρόμος για ένα
διανοούμενο είναι να καταγγέλλει αυτό που τον βασανίζει, αυτό που τον κάνει να υποφέρει. Χωρίς διπλωματίες, χωρίς το φόβο ότι θα πάψει να είναι δημοφιλής, σαν κάποιος που δεν έχει τίποτα να χάσει. Όταν ένας διανοούμενος το κάνει αυτό, είναι ήδη αρκετό, γιατί ως γήινο πλάσμα είναι αδύναμος.
Π. Παζολίνι
Εμείς, οι λεγόμενοι πνευματικοί άνθρωποι
- ποιητές, φιλόσοφοι, ιστορικοί, λογοτέχνες, γραφιάδες κάθε λογής - σταθήκαμε πάντα σε κάθε καιρό, χασομερίδες κι η κοινωνία μας λογαριάζει σαν απρόκοφτα παράσιτα, ανώμαλα, που δεν χρειαζόμαστε σε τίποτα παρ' εκτός για να διασκεδάσουμε κάποιους, που θέλουν να περάσουν την ώρα τους με τα λεγόμενα πνευματικά έργα.
Φ. Κόντογλου
Ο πνευματικός άνθρωπος καταξιώνεται και καθιερώνεται σύμφωνα με τις νομοτέλειες του καταναλωτικού χαρακτήρα της σύγχρονης κοινωνικής ζωής. Κριτήριο δεν είναι πια η αξία, η σημασία ή η ποιότητα του οποιουδήποτε έργου του, αλλά ο "ντόρος" που για κάποιο λόγο γίνεται γύρω από το όνομά του η γύρω από την προσφορά του.
Σ. Πατατζής
Ο διανοούμενος πρέπει να ανησυχεί, πρέπει να δείχνει την αθλιότητα του κόσμου, πρέπει να προκαλεί με την ανεξαρτησία του, να εξεγείρεται εναντίον όλων των μορφών καταπίεσης - φανερών ή λανθανουσών - εναντίον όλων των μορφών χειραγώγησης. Πρέπει να θέτει αμφίβολα τα συστήματα, τις εξουσίες με τους λόγους τους και να δείχνει τα ψεύδη τους. Να γιατί ο διανοούμενος δεν ανταποκρίνεται σε κανένα ρόλο, στον οποίο θέλαμε να τον περιορίσουμε. Να γιατί δεν πρέπει να ανταποκρίνεται σε καμιά ιστορία γραμμένη από νικητές. Ο διανοούμενος δεν πρέπει να "συμβιβάζεται". Πρέπει να αναστατώνει, να παραβιάζει,
πρέπει να μένει αταξινόμητος.
Β. Χάβελ
Για τον πνευματικό άνθρωπο είναι καλύτερα, όταν πρέπει να κερδίσει το ψωμί του, να γίνεται μεροκαματιάρης στους δρόμους και στις οικοδομές, παρά συγγραφέας, κατά παραγγελία, ασήμαντων έργων. Όπως είναι καλύτερα, για μια πεινασμένη γυναίκα, να γίνεται οδοκαθαρίστρια, παρά πόρνη.
Κ. Τσάτσος
…Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε: ανάμεσα σε επτακόσιες χιλιάδες
επιστήμονες "υψηλού επιπέδου", που εργάζονται αυτή τη στιγμή στον κόσμο, οι πεντακόσιες είκοσι χιλιάδες προσπαθούν να βελτιώσουν τα μέσα θανάτου, να καταστρέψουν την ανθρωπότητα. Μόνον εκατόν ογδόντα χιλιάδες αναζητούν μεθόδους για την προστασία μας.
Λ. Μπουνιουέλ
…Δεν ανέχομαι τους άθλιους εργάτες της καταστροφής,
τους ιθύνοντες, τους υποκριτές εγκληματίες, που μέρα με τη μέρα βαθαίνουν τον κοινό μας τάφο, λέγοντας "δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά".
Λ. Μπουνιουέλ
Είναι χαρακτηριστικό ότι όχι μόνο ο Σόλωνας αλλά, γενικότερα, οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν στη λέξη "ιδιώτης" (κοινωνικά αμέτοχος) βαθύτατα αρνητική σημασία, η οποία υιοθετήθηκε απ' όλες τις, ινδοευρωπαϊκές τουλάχιστον, γλώσσες (idiot = ηλίθιος).
Β. Φίλιας
Η πολιτιστική βιομηχανία αναλαμβάνει το καθήκον να αλλοτριώσει την ιδιωτική σφαίρα του ανθρώπου και να τη μετατρέψει σε μια απλή προέκταση του κόσμου της παραγωγής. Ο άνθρωπος γένεται καταναλωτής και υποτάσσεται στη γενική τάση της εμπορευματοποίησης. Η ιδιωτική του ζωή και η ατομική του ψυχολογία σφραγίζονται από αυτή τη διαδικασία, με ορατές συνέπειες την παράλυση της φαντασίας και του αυθορμητισμού, με βαθμιαία απομόνωση, ένα φτώχεμα της εμπειρίας, μια αποδυνάμωση της κριτικής ικανότητας προς όφελος ενός γενικευμένου κομφορμισμού.
Τ. Αντόρνο
Ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να μην ανήκει σε έναν πολιτισμό, αλλά να αισθάνεται τη Γη πατρίδα του… Αυτό που λέω είναι ότι πρέπει να διαφυλάξουμε τις πολιτισμικές μας διαφορές, ότι είναι θεμιτό και αναγκαίο ο καθένας να συνδέεται με την κουλτούρα του, αλλά ότι οι πατρίδες μας που αγαπάμε είναι συστατικό μιας πατρίδας με ρίζες ακόμα πιο βαθιές μέσα στο παρελθόν, που είναι πολύ ευρύτερη απ' όλες τις άλλες. Είναι η
πατρίδα του ανθρώπινου είδους.
Ε. Μορέν
Η μανία του υλικού κέρδους, η λαχτάρα της καλοπέρασης μας περισφίγγει. Ο βίος παύει να εκπνευματώνεται από υψηλά ιδεώδη. Οι άνθρωποι γένονται για τους ανθρώπους θηριώδεις. Η αξία της ανθρώπινης ζωής υποβιβάζεται. Η απάτη φέρνει σύγχυση σε όλους, οι ακέραιοι σπανίζουν. Άρχοντες και αρχόμενοι, ριγμένοι πάνω στα στήθη της γης, βυζαίνουν διψασμένα.
Ζούμε σ' ένα κενό Πολιτισμού, κι ας μη μας ταράζει η διαπίστωση. Ας μας συγκλονίζει, καλύτερα, αυτή η πραγματικότητα. Οι πολλοί περπατάνε ανίδεοι προς το θάνατο, με κοιμισμένη ψυχή, οι λίγοι έχουν γίνει ελάχιστοι και ζούνε συνήθως μακριά από την καθημερινή ζύμωση της ζωής.
…Μια κοινωνία που προσπαθεί να κάμει όλα τα μέλη της κερδοσκόπους το καθένα σε βάρος των άλλων, δραπετεύει από το καθήκον του Πολιτισμού, ζει στη βαρβαρότητα όλο και πιο βαθιά, όλο και πιο ασυνείδητα, και η ζωή χάνει όλα τα φώτα, την ποιότητά της, το μεγαλείο της.
Κ. Τσιρόπουλος
Ο σύγχρονος πολιτισμός πάσχει από επικίνδυνη αναπηρία, με συνέπεια να χάσει ο άνθρωπος, ίσως ανεπανόρθωτα, τον εαυτό του στη δίνη του άγχους, που δημιούργησε η τεχνολογική φρενίτιδα και η άρνηση της καλλιέργειας των ηθικοπνευματικών αξιών
Η ηθική πτώση του σύγχρονου ανθρώπου αποτελεί το βαρύ τίμημα για τις καταπληκτικές σύγχρονες τεχνολογικές επιτεύξεις. Κατέκτησε ο άνθρωπος την τιτάνια πυρηνική ισχύ, αλλά έχασε την ισχύ της ηθικής του και αδυνατεί να αντιδράσει στην αδιάκοπη φθορά του.
Η στιβαρές τεχνολογικές πτέρυγες του εξασφάλισαν ρωμαλέα και μεγαλειώδη πτήση προς το αχανές διάστημα, αλλά οι ατροφικές πτέρυγες του ηθικοπνευματικού του πολιτισμού δεν μπορούν να τον συγκροτήσουν από μοιραία πτώση του σ' ένα ερεβώδες χάος.
Α. Τάγαρης
Μέσα στην ερήμωση και την εξάντληση του
σύγχρονου πολιτισμού, κοιτάμε μάταια προς μια γερά αναπτυγμένη ρίζα, προς ένα σημείο εύφορου και υγιούς εδάφους. Παντού υπάρχει άμμος και σκόνη.
Τ. Έλιοτ
Χωρίς πρότυπα δεν πάμε πουθενά. Δεν υπάρχει η "τελική αιτία", το κίνητρο που μας κινεί. Δεν έχουμε κάτι προς το οποίο να τείνουμε, που να μας οδηγεί. Παραμένουμε στο τέλμα και στο "καλά είμαι εδώ". Ιδανικό μας γίνεται το βόλεμα, η λούφα και η ξάπλα μας…
Οι νέοι μας σήμερα ζούνε χωρίς πρότυπα. Δεν πιστεύουν, δεν θαυμάζουν, δεν αξιολογούν, έχουν πια μόνον οδηγό τις επιθυμίες, τους φόβους, το ένστικτό τους. Αντιδρούν παρορμητικά και άτσαλα. Άγονται και φέρονται από τους δημαγωγούς, που καθησυχάζουν και κολακεύουν τη μετριότητα.
Οι νέοι μας: τα μεγαλύτερα θύματα μιας ανεύθυνης πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας, που χρόνια τώρα καλλιεργεί την ιδεολογία του λαϊκισμού και το ευαγγέλιο της μη προσπάθειας. Που αρνείται κάθε πρότυπο σαν αντιλαϊκό και ελιτίστικο. Και μας βυθίζει, κάθε μέρα περισσότερο, στο τέλμα.
Ν. Δήμου
Οι αξίες, λοιπόν, ολοένα και κατεβαίνουν απ' το κεφάλι προς τα πόδια. Και μαζί του και οι μύθοι. Η "σταρολατρία" από το 1910, που πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο, μεταφέρθηκε στο τραγούδι, γύρω στα 1950, και από τότε ολοένα και περισσότερο στα γήπεδα. Σε λίγο
οι "ημίθεοι" θα έχουν μόνο πόδια.
Β. Ραφαηλίδης
Στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάμε για σχοινί. Στη χώρα, όπου
μαραίνονται οι βιβλιοθήκες και ψυχορραγούν τα ερευνητικά κέντρα, όπου πυρπολούνται τα διδακτήρια και γελοιοποιούνται οι σκεπτόμενες συνειδήσεις, όπου οι διανοούμενοι και οι ποιητές, οι άνθρωποι της τέχνης και της επιστήμης, οι παρίες των γραμμάτων δεν εκλιπαρούν την επιβίωση, αλλά το δικαίωμα της δημιουργικής έκφρασης, ας αφήσουμε τα περί ισοτιμίας του πνεύματος με το σώμα και ας πάψουμε να κομπάζουμε ανερυθρίαστα για την ενότητά τους.
Στη χώρα, όπου η εμπορία του σώματος είναι η πιο παραγωγική επένδυση, όπου οι βαρόνοι των γηπέδων προβάλλουν με τα φωτοστέφανα της δημοσιότητας και της καθεστηκυίας κοινωνικής αποδοχής, όπου οι παρά φύσιν συνδυασμοί και οι τερατογενείς προσμίξεις συστεγάζουν τον αθλητισμό των συνδικάτων και της παραοικονομίας και τον πολιτισμό της πενίας κάτω από τις προστατευτικές φτερούγες της ίδιας κρατικής φροντίδας, ας προασπίσουμε, τουλάχιστον, της ιερότητα που απέμεινε στις πνευματικές μας αξίες.
Α. Δεληβοριάς
Ένας ποδοσφαιριστής προκαλεί παραλήρημα των μαζών. Ένας "αστέρας" του κινηματογράφου δημιουργεί κύματα υστερίας. Σήμερα ο ένας και λίγο αργότερα ο άλλος, αποθεώνονται για μια στιγμή κι ύστερα απολησμονιούνται. Το "πρότυπο" προϋποθέτει την ηθική προσωπικότητα, κατά πρώτο και κύριο λόγο. Αυτοί, λοιπόν, δεν είναι πρότυπα. Είναι οι "ήρωες" της μιας και μόνης στιγμής. Δεν έχουν ούτε διάρκεια ούτε καθολικότητα. Επιφάνεια, επιδερμική υπόθεση καθώς είναι οι περισσότεροι, ζουν για λίγο στην επιφάνεια. Ύστερα χάνονται. Οι ενθουσιασμοί που προκαλούν ολόγυρά τους δεν είναι γόνιμοι. Είναι οι ενθουσιασμοί των ανόητων.
Αλλά η αφθονία των επιφανειακών μορφών που ολοένα προβάλλονται και που κρατούν το προσκήνιο παρεμποδίζει τη γνωριμία του πλατύτερου κοινού με τους αληθινούς και τους σιωπηλούς ήρωες, με τα πραγματικά "πρότυπα". Για τούτο έγραψα πως οι γνήσιοι νέοι, που θερμαίνονται από τον πόθο του καλύτερου, πρέπει ν' αναζητήσουν τα πρότυπά τους στον ίσκιο της σιωπής.
Ι. Παναγιωτόπουλος
Στους ανθρώπους δεν αρκούν τα πρότυπα πράγματα. Προτιμούν καθετί από δεύτερο χέρι. Τους αρέσει το καινούριο μόνο όταν σερβίρεται χωνεμένο, ελαττωμένο και ωραιοποιημένο.
Ε. Έσσε
…Όλοι μας πληγωνόμαστε βαθύτατα, όταν βλέπουμε στα γαλλικά λεξικά στο λήμμα "Grec" να παρατίθεται στα ερμηνεύματα και η έννοια του κλέφτη. Η
βάρβαρη ισοπέδωση μας προσβάλλει. Σαν παθόντες, λοιπόν, έχουμε έναν επιπλέον λόγο, για να σκεφτούμε μήπως κι οι άλλοι πληγώνονται, όταν τους σβήνουμε βίαια το πρόσωπο κολλώντας πάνω τους μια άδικη ετικέτα.
Π. Μπουκάλας
Ο άνθρωπος, λευτερωμένος από τους παραδοσιακούς θεσμούς της μεσαιωνικής κοινότητας, φοβούμενος τη νέα Ελευθερία που τον μετέτρεψε σε απομονωμένο άτομο, βρήκε καταφυγή σε μια νέα
ειδωλολατρία αίματος και εδάφους, της οποίας οι πιο γνωστές μορφές είναι ο
εθνικισμός και ο ρατσισμός.
Μ. Χατζιδάκης
Πότε θα φτάσουμε στο σημείο στο σχολείο να διδάσκεται η
αμφιβολία; Αν ήμουν α σπορέας, θα έσπερνα τον κόσμο με ερωτηματικά. Γιατί έχει περισσέψει η αυθάδεια της βεβαιότητας… Αλλά κάποτε πρέπει να καταλάβουμε πως η πρώτη και σημαντικότερη αντίσταση είναι απέναντι στην (εκάστοτε) κυρίαρχη άποψη.
Ν. Δήμου
Στο χώρο του σχολείου οι μελαγχολικές και καταθλιπτικές καταστάσεις που βιώνουν οι μαθητές είναι ιδιαίτερα έντονες. Γι' αυτό και το
σχολείο έχει χαρακτηριστεί ως τόπος παραγωγής άγχους. Δικαιολογημένα, αφού μια συνεχής σειρά από αγχώδες εξετάσεις οδηγεί στη βαθμολατρία και τη βαθμοθηρία.
Γ. Καββαδίας
Κλειστείτε στον εαυτό σας και κοιτάξτε. Κι αν βρίσκετε τον εαυτό σας όμορφο, πράξτε όπως και ο δημιουργός ενός αγάλματος, που πρέπει να το κάνει όμορφο: κόβει από δω, λειάνει από κει, κάνει αυτή τη γραμμή πιο ανάλαφρη, εκείνη πιο καθαρή, μέχρι που προβάλλει ένα όμορφο άγαλμα. Έτσι πρέπει να κάνετε κι εσείς: να μην πάψετε να σμιλεύετε το άγαλμα σας.
Πλωτίνος
Κάθε φορά που λέει κάποιος "εσείς οι θεωρητικοί της
λογοτεχνίας κανετε ανατομία των έργων", εγώ απαντώ: "Κύριοι, ακόμη και οι γυναικολόγοι ερωτεύονται. Μπορεί να ξέρουν τα πάντα για το γυναικείο σώμα, αλλά όταν συναντούν τον άνθρωπο της ζωής τους είναι σαν να μην ξέρουν τίποτα.
Ου. Έκο
Θ. Λάλας: Δεν είναι αδικία Θεού
σε άλλους να χαρίζει ταλέντο και σε άλλους όχι;
Μ. Ροστροπόβιτς: Το λάθος του Θεού θα ήταν να δίνει σε όλους. Το να έχεις ταλέντο δεν είναι κάτι απολαυστικό. Είναι μάλλον τραυματικό και κάτι που σε κάνει συγγενή πρώτου βαθμού με το βάσανο. Υποφέρουν οι άνθρωποι που έχουν ταλέντο.
Σήμερα οι αποκαλούμενοι "μεγάλοι καλλιτέχνες" είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία, "προϊόντα μαρκετινικής κατασκευής" και όχι εκφραστές πραγματικής καλλιτεχνικής μεγαλοσύνης.
Σ. Ξαρχάκος
Είμαι υπέρ της αφαίρεσης και όχι της πρόσθεσης. Η πρόσθεση καταστρέφει την ποιότητα της ζωής. Οδηγεί στην κατανάλωση. Ζούμε στην εποχή της πρόσθεσης… Για μένα το "λίγο" είναι το "πολύ" αυτής της ζωής που ζούμε.
Μ. Μπότα
Όχι, δεν είναι ο ολοκληρωτισμός ο μοναδικός εχθρός της λογοτεχνίας. Ο πραγματικός εχθρός της μεγάλης λογοτεχνίας είναι η
μέτρια λογοτεχνία και η μάχη μεταξύ τους σκληρή. Η μετριότητα είναι πανίσχυρη σε ολόκληρο τον κόσμο. Στα ολοκληρωτικά κράτη έχει για σύμμαχο της το καθεστώς. Στις δημοκρατικές χώρες η μετριότητα ενισχύεται από την αγορά. Λίγοι είναι αυτοί που ασχολούνται με την πραγματική λογοτεχνία. Στις μέρες μας κάθε βεντέτα της τηλεόρασης, κάθε στρατηγός που πολεμάει στον Κόλπο η στη Βοσνία μπορεί να γράψει ένα μπεστ σέλλερ. Όλοι έχουν γένει συγγραφείς, ακόμη και τα τοπ μόντελς. Πιστεύω ότι στο μέλλον θα με συγκρίνουν με την Κλόντια Σίφερ…
Ι. Κανταρέ