HOME

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Ρασούλ Γκαμζάτοφ

(1923 – 2003)

Από το βιβλίο του Ρ. Γκαμζάτοφ «Το Νταγκεστάν μου»

Мне кажется порою, что солдаты,
С кровавых не пришедшие полей,
Не в эту землю полегли когда-то,
А превратились в белых журавлей.

Они до сей поры с времен тех дальних
Летят и подают нам голоса.
Не потому ль так часто и печально
Мы замолкаем, глядя в небеса?

Сегодня предвечернею порою
Я вижу, как в тумане журавли
Летят своим определенным строем,
Как по полям людьми они брели.

Они летят, свершают путь свой длинный
И выкликают чьи-то имена.
Не потому ли с кличем журавлиным
От века речь аварская сходна?

Летит, летит по небу клин усталый -
Мои друзья былые и родня.
И в их строю есть промежуток малый -
Быть может, это место для меня!

Настанет день, и с журавлиной стаей
Я поплыву в такой же сизой мгле,
Из-под небес по-птичьи окликая
Всех вас, кого оставил на земле.

Μου φαίνεται καμιά φορά πως οι οπλίτες
Που χάθηκαν σε πόλεμους αιματηρούς,
Δεν θάφτηκαν σε γη κατακαημένη,
Αλλά μεταμορφώθηκαν σε λευκογερανούς.

Ίσαμε τώρα, και χρόνο με το χρόνο,
Οι γερανοί πετούν και βάζουνε κραυγές,
Ίσως γι’ αυτό πολλές φορές θλιμμένα
Κοιτάζουμε τις λάμνουσες γραμμές.

Και πριν και σήμερα κατά το σούρουπο
Μες στην ομίχλη είδα γερανοί που να πετούν,
Πετούν με τη δική τους ορισμένοι τάξη
Λες και οι άνθρωποι μες στα λιβάδια οδοιπορούν.

Πετούν και κάμνουνε τη μακρινή πορεία,
Προφέρουνε κάποια ονόματα και ήχους θλιβερούς
Και μου θυμίζουν την ανθρώπινη ομιλία
Π’ ακούγεται από τους γκρίζους ουρανούς.

Πετά, πετά στον ουρανό το σμήνος κουρασμένο
Εκεί οι σύντροφοι και οι φίλοι μου οι πιστοί
Και στη γραμμή τους διακρίνω ένα μικρό κενό
Και ίσως η θέση η δική μου είν’ εκεί.

Θα ’ρθει μια μέρα και μαζί με το κοπάδι,
Εγώ μετέωρος θα πετώ στην καταχνιά
Και θα καλώ από τα γκρίζα επουράνια
Εσάς που άφησα στης γης τη λησμονιά.

Чем не искусен меч,
Тем он звенит грознее.
Чем не разумней речь,
Тем говорун шумнее.

Мудрец на мир глядит,
Слов даром не бросает.
Глупец всегда кричит,
Как будто что-то знает.

Ночь молчаливей дня,
Шумней пера секира,
Вода шумней огня,
Война шумнее мира.

Неумные уста
Кричат не уставая,
Арба, когда пуста,
Грохочет, вниз съезжая.

Молчит гора, бела,
Хоть выше всех на свете,
Безмолвствует скала,
Шумит над нею ветер.

Лишь истина скромна,
Чтоб верили, не тщится.
Неправда - та шумна,
Ей надобно божиться.

Трус, как всегда, кричит,
Герой молчит достойно,
Уродство мельтешит,
А красота спокойна.

Постигнув жизни суть,
Я думаю порою:
Скромней и тише будь,
Всё сказанное мною!

Всё то, чем я горжусь,
В чём след труда и боли,
Негромким будет пусть,
Как вспаханное поле.

Слова и крик души
Чем искренней. Тем тише.
Коль строки хороши,
Их всё равно услышат.

Όσο αδέξιο είναι το ξίφος
Τόσο πιο απειλητικά σφυρίζει
Όσο αστόχαστη είναι η γλώσσα
Τόσο πιο θορυβώδης ο λογάς.

Τον κόσμο αγναντεύει ο σοφός
Και λόγο άσκοπα δεν βγάζει.
Και τάχατε γνωρίζει κάτι
Ο αμαθής αδιάκοπα κραυγάζει.

Η νύχτα σιγανότερη απ’ την ημέρα,
Πιο θορυβώδες το σπαθί από την πένα.
Πιότερο απ’ την φωτιά ακούγεται η κρήνη
Κι ο φωνακλάς ο πόλεμος μπρος στην ειρήνη.

Τα χείλια τ’ ασυλλόγιστα
Ακούραστα φωνάζουν.
Τ’ αμάξια τα αδειανά
Κατηφορίζοντας ρεκάζουν.

Το ασπροκόρυφο βουνό σιωπηλό
Αν και ψηλότερο απ’ όλους.
Ο βράχος ο ατράνταχτος σιγεί,
Ο ασταθής ο άνεμος σφυρίζει.

Σεμνή, μονάχα η αλήθεια
Δεν ματαιοπονεί να την πιστέψουν.
Το ψέμα πολυθόρυβο ορκίζεται
Όλη την ώρα για να το πιστέψουν.

Ο άνανδρος πάντα πολυλογεί
Τ’ άξιο παλικάρι όμως σωπαίνει.
Πηγαινοέρχεται η ασχημιά
Την καλλονή η ηρεμία ομορφαίνει.

Το νόημα της ύπαρξης κατανοώντας
Σκέφτομαι κάποτε και θέλω,
Σεμνά και χαμηλόφωνα
Να ‘ναι αυτά που λέω.

Όλα αυτά που καμαρώνω,
Που ‘ναι σημαδεμένα από μόχθο και οδύνη,
Ας είν’ αθόρυβα και δραστικά
Σαν θεία καλοσύνη.

Όσο ειλικρινά, τόσο πιο σιγανά
Τα λόγια που μπορούν να σώσουν.
Οι στίχοι αν είναι καλοί, την ομορφιά
Και στην καρδιά θ’ απλώσουν.

О там на Кавказе поныне
Преданье живет неспроста,
Что в проклятой Богом теснине
Развёрнуты ада врата.

От века за теми вратами
Посмертно попавшие в ад
С безмолвно кричащими ртами
В огне языкастом горят.

Здесь пункт остановок конечных.
И, вдаль устремившие взгляд,
Два горца, два стража извечных,
У врат преисподней стоят.

Черны на обоих одежды,
Как тучи на склонах горы.
Оставь на пороге надежды,
Вступающий в тартарары!

И с огненной бездною рядом
Я встал и спросил часовых:
- Какие грехи наши адом
Караются прежде других?

От предубеждений свободный,
Слыхал я, что первыми в ад
Бросают за грех первородный
Всех прелюбодеев подряд.

А может, вначале пьянчужек
Бросать туда дьявол горазд,
Где бражникам пенистых кружек
Никто никогда не подаст?

А может, почтенные стражи,
Иной существует черед
И воры возглавить за кражи
Обязаны грешников ход?

Ответил мне каменный стражник,
Чья пепла седей борода:
- И вор, и любовник, и бражник
Не первыми входят сюда.

Тому предпочтенье, кто ближним
Устраивал ад на земле,
Кто действовал словом облыжным,
В чужом восседая седле.

Кто сам от себя отрекался,
Кто правды не высказал вслух,
Кто плакал, смеялся и клялся
Притворнее всех потаскух.

Затем разомкнулись второго
Печального стража уста:
- Лишь тех мы караем сурово,
В ком совесть была нечиста...

- Я вижу, вы стражи что надо.
Пусть в мире карается зло...
А если и вправду нет ада,
Создать его время пришло.

Εδώ στον Καύκασο ως τώρα
Ο θρύλος ζει κι εξιστορεί:
Ότι σε μια θεοκατάρατη χαράδρα είναι
Του Τάρταρου η πύλη η τρομερή.

Αιώνες τώρα πίσω από την πύλη
Μάζευε τους αμαρτωλούς ο ψεύτικος ντουνιάς,
Με ανοιχτά τα στόματα σιωπηλά κραυγάζουν
Και καίγονται στις γλώσσες της φωτιάς.

Εδώ είναι το τέρμα όλων των γραμμών,
Δίπλα στο έμπα στέκονται με καρφωτό το βλέμμα
Δύο φρουροί αθάνατοι και φοβεροί
Τους βλέπεις και σου παγώνει το αίμα.

Μαύρα τα ρούχα τους και σκοτεινά τα μάτια
Το έλεος, τη χάρη μη ζητάς,
Ν’ αφήσεις στο κατώφλι τις ελπίδες,
Εσύ στον Κάτω Κόσμο που θα πας.

Στάθηκα δίπλα στου Άδη τον πυρήνα,
Και ρώτησα την Υψηλή Φρουρά:
— Για ποιες αμαρτίες ο Άδης
Μας τιμωρεί πιο αυστηρά;

Ελεύθερος απ’ τις προλήψεις άκουσα
Ότι στης κόλασης θα πάνε το βυθό
Οι μοιχοί πριν απ’ όλους
Για το αμάρτημα το προπατορικό.

Μήπως πρώτα τους μέθυσους
Οι διάβολοι εκεί πετούν
Όπου δεν πρόκειται γεμάτο ποτηράκι
Ούτε στα όνειρα τους να το δουν;

Μήπως αξιοσέβαστη φρουρά
Είναι αλλιώτικη η σειρά
Και οι κλέφτες προηγούνται
Στην πρωτοπορία των αμαρτωλών;

Μ’ απάντησε ο πελώριος φρουρός
Με την ασπρομάλλη γενειάδα:
— Ο εραστής, ο κλέφτης, και ο πότης
Δεν έχουν την πρωτιά να μπουν εδώ.

Έχει προτεραιότητα εκείνος που για τον πλησίον
Έκανε κόλαση τη γη,
Με γλώσσα ύπουλη που δρούσε,
Κ’ έγινε ένα με την αρπαγή.

Οποίος τον εαυτό του απαρνιόταν
Δεν είπε την αλήθεια φωναχτά
Που έκλαιγε, γελούσε κι ορκιζόταν
Με άφθαστη υποκρισία και ψευτιά.

Μετά του δευτέρου φρουρού τα χείλη άνοιξαν
Και είπε με φωνή βραχνή:
— Μόνο εκείνους τιμωρούμε δίχως λύπη
Που τη συνείδησή δεν είχαν καθαρή.

— Εύγε! Είστε φρουροί αληθινοί
Ας τιμωρείται το κακό στη γη
Και αν στ’ αλήθεια δεν υπάρχει Άδης,
Η ώρα ήρθε! Τώρα, να δημιουργηθεί!

Расстался третий с временем лихим,
Прослыв великим, смерти неподвластным.
Все то, что плохо, он назвал плохим,
А что прекрасно, он назвал прекрасным.

— Όλα στη γη μας πάν’ στραβά και δεν υπάρχει τίποτα σωστό,
Ξεστόμισε ο ποιητής λίγο πριν φύγει από τη ζωή.
— Ο κόσμος, τέλειος! απήγγειλε ο άλλος,..
Αφήνοντας την τελευταία του πνοή.

Το αδηφάγο χρόνο αποχαιρέτησε ο τρίτος
Όμως στο θάνατο δεν υποτάχθηκε: μεγάλος, ξακουστός,
Αυτός το άσπρο το ονόμασε: λευκό και άσπιλο
Ενώ το μαύρο αποκάλεσε σαν σκοτεινό και μελανό.

Я же склонен думать, что вначале
Появились люди, и поздней
Многие из них орлами стали,
А иные превратились в змей.

Στην Ινδία θεωρούν ότι τα φίδια
Πρώτα ήρθαν έρποντας στη γη
Μα οι βουνίσιοι πιστεύουν, πως οι αετοί
Πρωτοεμφανίστηκαν στη γη.

Όμως εγώ πιστεύω, ότι πρώτα:
Παρουσιάστηκαν στη γη οι άνθρωποι, μετά,
Μερικοί έγιναν αετοί, και κάποιοι άλλοι
Μεταπλάστηκαν σε ερπετά.

Постой, гадалка, не трудись напрасно,
Ведь ясно без гаданья твоего:
Когда у человека цель прекрасна,
Противников немало у него.

Η χειρομάντισσα τη μοίρα μου προμάντεψε,
Ωραίος, ο σκοπός σου, είπε
Όμως εχθρούς θα έχεις
Άφθονους στη σύντομη ζωή σου.

Σταμάτα μάντισσα, ο κόπος σου χαμένος
Χωρίς τη μαντεία σου είναι κατανοητό
Όταν ο άνθρωπος έχει σκοπό ωραίο
Πολέμιους θα έχει πλήθος αναρίθμητο.

Двадцатый век устало щурит веки,
Мы - дети века, честь нам и хвала:
Быть может, никогда, как в нашем веке,
Мир не боролся против лжи и зла.

Ο Εικοστός Αιώνας αυστηρά τα φρύδια του σουφρώνει
Παιδιά του είμαστε, ατιμία μας είναι και ντροπή,
Αφού ποτέ τόσο πολύ ψέμα και αίμα
Δε χύθηκε στη ζωοδότρα γη.

Ο Εικοστός Αιώνας κουρασμένα μισοκλείνει τη ματιά του.
Παιδιά του είμαστε, είναι τιμή μας και χαρά,
Ίσως ποτέ δεν πάλεψε ο άνθρωπος σαν στον αιώνα μας
Ενάντια στην έχθρα, στην ψευτιά τόσο σκληρά.

Но никак понять мне не дано,
Почему порою так бывает -
И любовь, и правда, и вино
Тоже человека убивают.

Καθόλου δεν εκπλήσσομαι, αφού
Συνήθως έτσι ήταν, κι έτσι θα ‘ναι κατά τόπους:
Το δηλητήριο, το μίσος, η ψευτιά και διαβολή
Χτυπούν θανάσιμα τους αγαθούς ανθρώπους.

Όμως αδύνατον να καταλάβω,
Γιατί κατά καιρούς παράλογα συμβαίνουν:
Και η αγάπη, και η αλήθεια, και το κρασί,
Επίσης τους ανθρώπους θανατώνουν.

О песнь моя, написанная кровью,
Мучительно я думаю порой:
Ты хоть однажды в чьем-то изголовье
Была ли милосердною сестрой?

Κομπρέσα, σύριγγες και οξυγόνο από τον σωλήνα,
Μάχονται χάρος και ζωή, κι ως το πρωί
Στριφογυρίζει σαν την άσπρη περιστέρα
Δίπλα στο προσκεφάλι μου η αδελφή.

Ω! στοίχε μου, που γράφτηκε με αίμα
Αναρωτιέμαι, βασανίζοντας κατά καιρούς: εσύ,
Έστω και μια φορά κοντά σε κάποιο προσκεφάλι
Αγρύπνησες σαν ελεημονούσα αδελφή;

Когда бы стала доброта людская
Водою родниковой, то всегда
На всей земле от края и до края
Журчала бы прозрачная вода.

Εάν η ασπλαχνία των ανθρώπων
Θα ήταν δυνατόν να μεταμορφωθεί σε παγετό,
Τότε στη γη θα είχαμε αιώνιο κρύο
Από τους πόλους ως τον ισημερινό.

Εάν θα μεταβάλλονταν η καλοσύνη των ανθρώπων,
Σε πηγαδίσιο στοιχείο φύσεως υγρό,
Τότε παντού στον αεικίνητο πλανήτη μας
Θα κελάρυσε γάργαρο νερό.

Те кто здоров, те, кто во цвете лет,
По простоте своей считать готовы,
Что в этом мире смерти вовсе нет,
Что все сильны на свете и здоровы.

А мне с вершины зрелости своей,
Достаточно лежавшему в больницах,
Порою кажется, что нет людей,
Внутри которых хвори не таится.

Я вижу многих страждущих вокруг,
Но я не врач, чтоб излечить кого-то,
И чей-то злой или не злой недуг -
Моя печаль, но не моя забота.

Другое омрачает мой покой,
Покуда жив, я буду опасаться
Того, что клетки совести людской
Вдруг в раковою опухоль переродятся,

Что человека затрясет озноб
Корысти и вражды непримиримой,
Что в душах чьих-то вызовет микроб
Жестокости процесс необратимый.

Боюсь, что тем, кто был недавно смел,
Вдруг овладеет робость, как икота,
Боюсь я, как бы друг не заболел
Опасной страстью обижать кого-то.

Боюсь, что кто-то в мире станет злей
Или подвергнется другой напасти.
Что овладеет кем-то из людей
Неизлечимое стремленье к власти.

Что засвербят рубцы былых обид,
Зараза рабства в душах затаится...
Наш мир болезни тела победит,
Коль от болезней духа исцелится!

Αυτοί που είναι υγιείς και βρίσκονται στις ηλικίας τ’ άνθος
από αφέλεια και αγαθότητα θαρρούν,
ότι στον κόσμο τούτο θάνατος διόλου δεν υπάρχει
και ότι όλοι έχουν γερή κράση.

Όμως εγώ από της ωριμότητας τα ύψη,
που έχω αρκετά πλαγιάσει στα νοσοκομεία,
είμαι της γνώμης ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι,
που μέσα τους δεν κρύβεται η αρρώστια.

Παρατηρώ πολλούς που πάσχουν γύρω,
αλλά εγώ δεν είμαι ντόκτορας να θεραπεύσω κάποιον,
και η ασθένεια του η βαριά ή ελαφριά
είναι η θλίψη μου, και όχι η φροντίδα.

Ως που να είμαι ζωντανός θα έχω τη φοβία,
ότι η ψυχική γαλήνη μου θα αμαυρώνεται,
όταν τα κύτταρα συνείδησης ανθρώπινης ψυχής
σε καρκινώδη όγκο θα μεταμορφώνονται.

Όταν ο άνθρωπος θα τιναχτεί από το ρίγος
έχθρας αδιάλλακτης και απληστίας,
και όταν στις ψυχές μικρόβιο θα προκαλεί
σκληρότητας μη αναστρέψιμη εξεργασία.

Φοβάμαι πως αυτόν που ήταν τολμηρός
σαν λόξυγκας θα κυριεύσει η δειλία,
φοβάμαι πως ο φίλος μου θα αποκτήσει
ν’ αδικήσει κάποιον την επικίνδυνη μανία.

Φοβάμαι ότι κάποιος στον πλανήτη μας θα γίνει πιο κακός
ή θα υποστεί κάποια άλλη ατυχία,
ότι θα κυριεύσει κάποιον άνθρωπο απλό
η δίψα άσβηστη για εξουσία.

Ότι θ’ αρχίσουνε να τσούζουν οι ουλές των παλιών των προσβολών
και θα κινείται στις ψυχές το μίασμα δουλείας,
του σώματος τα πάθη ο άνθρωπος θα ξεπερνά,
αν γιατρευτεί από του πνεύματος τις αρρωστίες.